SONUÇ
Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemindeki ilk askeri kuvvetlerin Osman Gazi’ye bağlı atlı birlikler olduğu, bunların da aşiretlere mensup bulunduğu bilinir. Orhan Gazi’nin ilk zamanlarında da bunlara faydalanıldığı, fakat Bursa’nın fethinin uzun sürmesi, atlı birliklerin muhasara işlerinde ve kale zaptında pek elverişli olmaması görüldüğünden muntazam ve devamlı yaya birlikleri, buna paralel olarak da yine aynı şekilde atlı muntazam askeri bir kuvvet meydana getirildiği bilinir. Birincisi yaya veya piyade, ikinciler de müsellem adını taşımakta idiler. Bunların yanında Gaziyan-ı Rum, Abiyan-ı Rum, Abdalan-ı Rum, Baciyan-ı Rum isimlerini taşıyan, seferlere iştirak eden kuvvetler de vardı.
Birinci Murat zamanında Yeniçeri teşkilatı kurulduğu, bunların bizzat hükümdara bağlı oldukları, bu modelin de Selçuklulardan ve memluklardan alındığı ifade olunur. Yeniçeri teşkilatının kaynağı da Acemi oğlanları Ocağı teşkil etmekteydi. Gelibolu’da kurulan bu ocak, İstanbul’un fethinden sonra önemini kaybetmekle beraber, İstanbul’da bir ayrı Acemi-oğlanlar Ocağı açıldığı bilinir. Gelibolu’daki devam etmiştir.
I. Murad devrinde kurulan Yeniçeri Ocağı’na asker temini için önce pençik kanunu gereceğince gayri Müslim genç savaş esirlerinden faydalanılmış, fakat zaman fetihlerin azalması, Ankara Savaşı’ndan sonra da bir süre durması yüzünden devşirme yoluna başvurulmuştur. Daha önce İslam devletlerinde görülmeyen bu usulün Çelebi Mehmed zamanında (1412-1421) kullanıldığı, ancak oğlu II. Murad devrinde (1421-1451) kanunlaştığı anlaşılmaktadır.
Seferlerde alınan esirlerin her biri için esirciden pençik resmi adı altında 245 akçe alındığı, alınan erkek eserlerden de 1/5’inin padişah hakkı olarak alındığı, bunların Anadolu’da Türk çiftçilerin yayına verildiği, orada hizmetler sırasında hem Türkçe öğrendikleri, 3-4 yıl sonra da getirilip Yeniçeri Ocağı’na kayd olundukları anlaşılmaktadır.
Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa’nın Rumeli’deki fetihleri sırasında harpte aldığı esirlerde kısa bir süre eğitimden sonra 2 akçe yevmiye ile yeniçeri yaptığı, bu usulün onun vefatından sonra da devam ettiği, I. Murad zamanında da bu yönetimin devam ettirildiği, harp esirlerinin önceleri Lapseki-Gelibolu ve Çardak arasında işleyen suvarilerin atlarını nakl eden gemilerde (at gemisi) 5-10 sene 2 akçe gündelik çalıştırıldıkları sonra da yeniçeri olmalarına karar alındığı öğrenilmektedir. O tarihlerde 2 akçe yaklaşık 1 milyon lira ederdi. Bu nizamın da ilkin 1362 veya 1363 tarihinde uygulanmaya başlandığı, devşirme kanunun da Çelebi Mehmed zamanında yapıldığını görmekteyiz. |