Osmanlı devşirme sistemi sonucu hazin toplumsal durumlar yaşanır. Osmanlı bu sistem ile Türk ve Müslüman olmayan gayri-müslim tebaadan erkek çocukları ailelerinden küçük yaşta alıp Enderun okullarında kendine özgü toplumuna yabancılaşacak bir eğitim sistemi ile yetiştiriliyor. Bu yetişenler ne geldikleri kökene yani Rumen, Sırp, Yugoslav’a, Arnavut’a vs. benziyordu ne de Türk’e onlar kendine has idi, yani Osmanlı idi. Bunların bir kısmı Türkçe’yi bile bilmezken bir kısmı ise kendi ana dilini bile bilmezdi. Bir yandan da gizli bir dil gizli bir din taşıdıkları iddia edilir.
Bu durumu Sosyolog Prof. Dr. Orhan TÜRKDOĞAN söyle değerlendiriyor:
Devşirme sisteminde Militarist kadro ve bürokrasi tamamiyle Türk olmayan gruplara emanet ediliyor. Anadolu çocukları ise çiftçi (reaya) durumunda kalıyordu. Bu yüzden 19 yy. resmi Yunan tarihçisi Konstantinos Paparrigospulos, Yunanlıların devşirme uygulaması sayesinde Osmanlı iktidarını ele geçirmiş olduklarını, ama bunu yaparken de dinlerini feda etmek durumunda kaldıklarını iddia ettiğini yazıyor.
Devşirme uygulaması İznik’in Osmanlı iradesine geçmesinden önce 1330-1331’de başlamıştır. Devşirme sistemi umumi olarak 14. yy’dan 17. yy’a kadar devam etmiş en iyi zamanlarını da 16. yy’a kadar yaşamıştır. Her ne kadar zaman zaman devşirme sistemindeki uygulama ve toplamalarda değişiklikler meydana gelmişse de belirli bir sayıda Osmanlı asker ve bürokratı ihtiyacının karşılanması için bu sistemin uygulanma zorunluluğu gerekli olmuş, böylece de İslamlaştırılma ve Türkleştirilme devam etmiştir. bununla birlikte bazı Hıristiyanların aile üyelerinin devlet içerisinde nüfus sahibi bir mesleğe sahip olmalarını temin ederken birçok aile üyesi özellikle Ortodoks için ağır bir kayıptı. Sürgün sisteminden de daha önemli olarak, devşirme müessesi, Ortadoğu'da ne İslami nede İslam öncesi imparatorluklarda herhangi bir örneğine rastlanmayan, devlet sistemine eleman yetiştirme ve kullanma şeklidir.
|