Serbest ticaret mi?Yoksa korumacılık mı?
Bilindiği üzere, 19. ve 20. yüzyılda serbest ticaret ve korumacılık arasındaki tartışmalar tüm hızıyla ve yoğunluğuyla devam etmiştir.1980’li yılların başlarından itibaren ise serbest ticaret taraftarlarının görüşleri hemen tüm dünyada daha fazla taraftar toplamaya başlamış ve ülkeler dış ticarette serbestleşme yönünde çok önemli mesafeler kat etmişlerdir.Dış ticarette serbestleşme yönümdeki gelişmeleri istatistiki veriler yardımıyla açıklamadan önce,öncelikle konunun temelini oluşturan serbest ticaret ve korumacılık taraftarlarının görüşlerini ve aralarındaki tartışmaları kısaca özetlemekte yarar görüyoruz.
Serbest ticareti savunanlar gerek iç ticarette gerekse dış ticarette devlet müdahalesini kabul etmemektedirler.Korumacılık taraftarları ise dışa kapalı bir otarşizmi savunmaktadırlar. Her iki kesiminde kendine göre gerekçeleri bulunuyor.Önce serbest ticaret taraflarının argümanlarını özetleyelim:
1- Serbest ticaretle,iş bölümü ve uzmanlaşmadan yararlanmak suretiyle ekonomik kaynaklar daha verimli ve etkin bir şekilde kullanılır.
2- Serbest ticaret yapmak suretiyle geniş Pazar imkanlarından yararlanmak mümkün olur ve geniş ölçekte üretim yapmanın doğal bir sonucu olarak birim başına üretim maliyetleri azalır.
Korumacılığı savunanlar ise serbest ticarete şu eleştirileri yöneltmektedirler:
1- Serbest ticaret,ülke ekonomisinde yeni kurulan ve gelişen sanayilerin korumasız bırakılmasına ve bunun sonucunda ulusal sanayiinin gelişememesine ve çöküşüne neden olabilir.
2- Serbest ticaret,özellikle sermaye malları ithal eden ülkelerde ödemeler bilançosunda veya daha dar anlamda dış ticaret bilançosunda açıkların daha da artmasına neden olur.
3- Serbest ticaret,özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından dışa bağımlılığı artırabilir.
Özetle;korumacılık giderek globalleşen dünyada artık eskimiş bir fikirden başka bir şey değil.Ülkelerin ekonomilerini dışa açarak, uluslar arası ekonomik ilişkilerini artırmaları ve dünya ekonomisine entegre olmaları gerekiyor. Dünya Bankası araştırmasına göre tarife ve tarife dışı engeller yönünden değerlendirildiğinde korumacılığın en düşük olduğu başlıca ülkeler şunlardır: |