imparator

Gümrük birliğinin statik etkilerini grafik 1’de görmekteyiz:

A, B, C olarak adlandırdığımız üç ülke ve bu ülkelerdeki fiyatları sırası ile 225, 150, 100 olarak alalım. Bu durumda en verimli üretici C dir. Verimliliği en düşük ülke ise A dır.
Fiyat

Miktar

225

200


150

100


V

S

D

Y

S

D

E

M

F

N

H

I

J

A nın fiyatı

B nin fiyatı

C nin fiyatı

C nin maliyeti + gümrük tarifesi

O L K R T














Grafik 1: Gümrük Birliğinin Statik Etkileri

A ülkesi, yüksek maliyeti yerli üretimini korumak için %100 oranında advolorem vergisi uyguladığını varsayalım. Böylece, A ülkesinde B’nin fiyatı 300, C’nin fiyatı 200 liraya yükselir. Yani B, A’ya mal satamaz; A ülkesi, ithalatının tümünü C’den yapar. Şekil 1’de SS ve DD olarak ele aldığımız A ülkesinin arz ve talep eğrileridir. B ve C’nin fiyatları ( arz eğrileri ) yatay doğrularla gösterilmiştir.

A ülkesi %100 tarife uyguladığında A’nın ithalatı VY (=KR)’ye eşittir. A ve B ülkeleri bir gümrük birliği kurup, C ülkesinin bu birliğin dışında kaldığını varsayalım. Bu durumda B’nin malı A ülkesine gümrüksüz gireceğinden fiyatlar B’nin maliyeti olan 150 lira değerine iner. C’nin malı ise hala 200 lira değerinde olacağı için C birlik içine mal satamaz. Fiyatlar düştüğü için A’nın ithalatı artar. Bu artışın MI (=KL) kadarlık kısmı, A’nın kendi pahalı üretiminin azalması ve yerine B’nin daha verimli üretiminin geçmesi dolayısıyla ortaya çıkar. Şekil 1’de görülen E üçgen alanı “üretim etkisi”ni tüketim hacmindeki genişlemenin ithalatı JN (=RT) kadar arttırması da F üçgen alanı olarak görülen “tüketim etkisi”ni meydana getirmiştir.

Diğer yandan B, A’dan verimli ancak C’den daha az verimli bir ülkedir. grafik 1’deki H dikdörtgen alanının yatay kenarı (IJ=KR), en verimli ülke olan C’nin ihracatındaki azalmayı ve bunun yerine B’nin üretiminin geçmesini gösterir. Dikey kenar da birim başına verimdeki düşüş olduğu için, bu alan ticareti saptırıcı etki sonucunda ortaya çıkan toplam refah kaybını ortaya koyar.[1]


[1] Halil Seyidoğlu; a.g.e. (11.baskı), s.205-206.