3.3. 1950-1960 Arası Dış Ticaretin Durumu
Dış ticaret açığının sürekli artması neticesinde 1958 yılından sonra bazı istikrar tedbirleri alınmış, büyük oranlı bir devalüasyonla birlikte 1 dolar = 9 TL olmuştur. İthalat tarife ve miktar kısıtlamaları ile kontrol altına alınmıştır. 1957 yılında 345 milyon dolar seviyesine kadar yükselen ihracat, tarımsal gelişmenin durması, yükselen iç fiyatlara rağmen sabit kur politikasının sürdürülmesi ve sübvansiyon politikalarının ihracatı caydırıcı şekilde uygulanması neticesinde 1958 yılında 247 milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Bu dönemin temel özellikleri;
- Kronik dış açık,
- Geniş çapta hava şartlarına bağımlı bir ihracat ve dış yardım kredi imkanları ile sınırlanan ithalat hacmi’dir.
Bu gelişmelerden sonra 1945 yılında %0,34 olan ülkemiz ihracatının dünya ihracatındaki payı 1958 yılında %0,23’e gerilemiştir.
Bu dönemde ihracatın %70 kadarını tarımsal malla almıştır.
3.4. 1960 - 1970Arası Dış Ticaretin Durumu
Bu dönemde dış ticaret stratejisi olarak “İthal ikameci” politikalar uygulanmaya başlanmıştır ve bu yolla sanayileşmeye çalışılmıştır. 1960-1970 yılları arasında ithal ikamesi stratejisi çok daha yoğun bir şekilde uygulanmış ve ihracat özendirilmekten ziyade caydırılmış ve sadece iç pazara yönelik üretim yapan sanayiler kurulmuş, bu sanayilerde yüksek koruma duvarlarıyla korunmaya çalışılmıştır.
Bununla birlikte, ihracat I. Beş Yıllık Plan hedeflerini aşmış, ancak yapısında değişim olmamıştır. Sanayi ürünlerinin payı dönem boyunca artmamış hatta bazı yıllar azalmıştır. 1963 yılında İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi kurulmuştur.
Görüldüğü üzere 1923 ila 1970 yılları arasında büyük ölçüde bir kriz yaşanmamıştır. Ama son 50 yıl içinde büyük bir sistemle gelişen ekonomik bozulmalar, yanlış siyaset ve siyasette bir istikrar sağlanamaması gibi problemler doğmuş ve bu günlere kadar etkisi devam etmiştir.
Ama size Türkiye ile birlikte tüm dünyayı etkisi altına alan 1929 krizini biraz açmak istiyorum.
Amerika’nın Florida Eyaletinde devlet tahvilleri pazarlayan bir aracı şirketin batmasının duyulması üzerine Ohio Eyaletinde 71 bankanın kapatılmasına yol açan bu kriz, doları da peşinden sürüklemiştir.
Bu dönemde vurguncu sermaye New York Borsası’na girmiştir. Örneğin otomobil tutkusu dünyaya sarmaya başlarken, demiryolları ve kamu hizmetlerine ait hisse senetleri üzerinde borsa oyunları yoğunlaştı. Bunların fiyatları aşırı derecede şişmişti. İşte tüm bu gelişmeler büyük bir kriz doğurmuş ve Türkiye ile tüm dünyayı da kötü etkilemiştir. |