Tarife ve kotaların karşılaştırmasına ilişkin bu açıklamalarımızdan sonra şimdi, kotaların tarifelere karşı üstün olduğu noktaları görelim. Kotalar, tarifelere göre daha fazla esnekliğe sahiptir. Hükümetler, ekonominin içinde buIunduğu duruma göre süratle kota uygulamasına gidebilirler. Kotalar, geçici nitelikte olduklarında ihtiyaç ortadan kalktıktan sonra kolaylıkla kaldırılabilir. Gümrük tarifelerinin konulması ve kaldırılması ise süre alır. Çünkü tarifeler, yasalar konur. Yasaların çıkarılması süratli davranılmasını engeller. Ayrıca, tarifelerin kaldırılmasına karşı olan toplumdaki çeşitli baskı grupları tam olarak ekonominin serbestleşmesine engel olur. Kotaların ithalatı sınırlandırma etkisi kesindir. Kota miktarının dışında ülkeye mal girişi olmaz. Özellikle ithal talebinin fiyat esnekliği l den küçük yani ithal talebinin esnekliği sert ise, tarifeler ile ithalat kısıtlanamaz. Çünkü, tarifeler ithalatı ne kadar pahalılaştırırsa pahalılaştırsın, yurt içi ithal malı tüketimini ortadan kaldıramaz. Kotalar, ithalatı istenen ölçüde daralttığı için ticaret bilançosunu düzeltme, ithal ikamesi sanayi dallarında üretimi arttırma ve işsizliği gidermede tarifelere göre daha üstün ve etkindir.
Gümrük tarifelerinin kotalara karşı ustun olduğu tarafları ise şöyle sıralamak mümkündür.Önce kotaların aksine gümrük tarifeleri ekonomide serbest piyasa düzeninin işleyişini aksatmaz.Kota uygulamasında fiyat mekanizmasının işleyişi bozulur ve ekonomide yanlış kararlar alınabilir. Gümrük tarifesi sonucunda tarifeye tabi malın dahili fiyatı tarife oranı kadar yükselir. Fakat tüketici bu malı yüksek bir bedel karşılığında satın alabilir.
Kota uygulamasında ülkeye mal girişi kesin olarak kısıtlanmadığından, dahili tüketici çok yüksek fiyata razı bile olsa istediği malı bulamaz. Bu durum ekonomide karaborsa ve kaçakçılığı teşvik ederek toplumsal düzeni bozar. Kotalar, aynı zamanda dış rekabeti tamamen ortadan kaldırdığı için yerli üreticileri tekelciliğe yöneltir. Tarife uygulamasında azda olsa ülkeye ithal malı girer ve bu durum ithal ikamesi sanayi dallarını düzenlemekle yararlı olur.
Kotaların yukarıda sayılan sakıncalarından dolayı Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), bazı özel durumlar dışında kotaların dış ticaret politikası aracı olarak kullanılmasını yasaklamıştır. GATT'ın dört temel ilkesinden biri, milli sanayileri gümrük tarifelerinden başka araçlarla korumamayı amaçlar. İthalatın kotalara bağlanması, GATT Anlaşması'nda, ancak ödemeler dengesi açıklarım kapatabilmek için istisnai durumlarda ülkenin başvurulabilecekleri bir tedbir olarak öngörülmüştür. |