05-02-2007, 14:33
|
#26 |
| Guest |
Kanunî devrinin önemli fikir adamlarından, bizzat yeniçeri efendiliği yapmış olan Âli’nin, ocak hakkında, o zamana kadar yazılmamış şekilde, ağır tenkitlerde bulunduğu görülür. Aynı yılların büyük fikir adamlarından Şeyhulislâm ve Hâce-i Sultanî tarihçi Sadettin Efendi, uzun zaman ve çeşitli cephelerde yeniçerilerin ne yaptıklarını araştırdıktan, Haçova muharebesinde de onları gözleriyle gördükten sonra kararını verir : Bu ocak adam olmaz, ortadan kaldırılıp yeni bir ocak kurulmalıdır. Halbuki Sadettin Efendi’nin tanıdığı yeniçeri, sonraki yüzyılların yeniçerisine göre üstün niteliktedir ve çok daha disiplinlidir. Ama Efendi, Kanunî devrini yaşamış adamdır. O devirdeki kalitesini kaybetmiş askere tahammül edememektedir.[1] Ömer Efendi “Türk ve Türkmen’den asker yazmak” fikrini Hoca Sadettin’den öğrenmiş ve bunu II.Osman’a aşılamıştır. II.Osman, ocağın kaldırılması için herşeye teşebbüs eder. Herşeyin iki dudağı arasında olduğunu sanacak kadar genç ve tecrübesiz olduğundan yeniçerilerce öldürülür. Kardeşi IV.Murat, Koçi Bey’in tesirindedir. Koçi Bey’in tavsiyesi, ocağın ortadan kaldırılması değil, ıslah edilmesi yolundadır. IV.Murat öyle yapar. IV.Murat’ın kurduğu düzen 1644’e kadar kendisinden sonra ancak 4 yıl devam eder. Kardeşi Sultan İbrahim’in saltanatının ikinci yarısı ile IV.Mehmed’in çocukluk yılları düzenin bozulduğu devirdir. 1656’da Köprülü Mehmed Paşa iktidara gelir. Ocakta IV.Murat’ın yaptığı ıslahatı biraz daha dar bir açıdan gerçekleştirir ve bütün köprülüler onun izin takip ederler. Lâle Devri’ni yaratan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, ocağın ıslahı gibi meselelere elini bile bulaştırmak istemez. O derecede ocağın geleceğinden ümitsizdir. Ocağın yanında ikinci bir modern asker kurmak fikri İbrahim Paşa ile başlar. Yeniçeriler bunu anlamakla gecikmezler. Çok kazan kaldırmışlardır ama, Patronu İhtilâli, en yüz kızartıcılarından biridir; açık bir medeniyet düşmanlığıdır.[2] |
|
|  |