Haber üretim süreci üzerine yapılan nitel analizin öncüsü 1979’da Gans’ın kapsamlı çalışmasıdır.
Medya metin analizlerinde insani bilimler ve dilbilim ile yakınlaşmanın etkisi sonucu içerik çözümlemesinden, söylem çözümlemesine yönelik bir eğilim görülmüştür.
İçerik çözümlemesi
İçerik çözümlemesi, öncelikle araştırmacının temel varsayımı çerçevesinde oluşturulan bir kategorileşme işlemidir. İçerik çözümlemesinde ilk adım araştırma sorusunun ve varsayımların belirlenmesidir.
Örn: “Medya, şiddet ve kadın” başlıklı araştırmada kadına yönelik şiddet haberlerinden yararlanarak, hangi kadınların ne tür şiddet olaylarına maruz kaldıkları ve kadınlara yönelik şiddet olaylarına ilişkin haberlerin nasıl verildiğini ortaya koymaya çalışacaktır. (Aziz vd., 1994, aktaran, İrvan 2000)
İçerik çözümlemesinde sayılan en küçük birime çözümleme birimi denir. Sözcükler, haber başlıkları, cümleler, karakterler, temalar, görsel ögeler, metinlerin tamamı amaca göre çözümleme birimi olarak alınabilir. Çözümleme birimlerinin yerleştirileceği kategorilerin inşaası ve tanımlanması çok önemlidir. (İrvan 2000) Örneğin yazılı basında hangi konuların haber olduğuna ilişkin bir çalışma yapılıyorsa, bu çalışmada kullanılacak kategoriler, iç politika haberleri, dış politika haberleri, ekonomi haberleri, polis adliye haberleri, sanat ve kültür haberleri, sağlık haberleri, doğal afetler, kaza haberleri, magazinel haberler ve spor haberleri olabilir. (İnal 1996) Bu kategoriler araştırmacının kuramsal ve ampirik birikimleri ve varsayımları doğrultusunda önceden oluşturulur. Kategorilerin oluşturulmasında Hosti (1996, aktaran İnal 1996)’nın önerdiği 5 temel ilke vardır: |