Özellikle Batıda üretimin geniş boyutlarla gerçekleştirildiği, bir başka deyişle, üretimin toplumsallaştığı bir meta ekonomisine geçişle birlikte, önceleri toplumun dışında tutulabilen büyük kalabalıkları artık toplumsal hayata katılma ve biçim verme yol ve yöntemlerinden uzak tutabilmek mümkün olamadığından, “Çağdaş toplumlarda bu araçsal düzenlemelerin arasında zor kullanımı bugün de varlığını sürdürmektedir. Fakat, üretim sürecinde istihdam edilen teknolojinin gelişkinliği nedeniyle bugün erişilen verimlilik düzeyini en yüksek düzeyde realizme edebilmek için insan etmenin zor yerine, katılmaya yöneltisi kültürel düzenlemeler ile yönetilmesi gerektiği için, zor gücüne dayanan yöntemler eski itibarını yitirmiştir. Bu, egemen sınıfın ve yanında yer alan toplumsal katmanların salt insancıl duygularının değişmesinin değil, bir kez daha vurgulayalım ki, maddi kültürdeki gelişmeler sayesinde elde edilen üretim teknolojisindeki gelişkin öğelerden yararlanabilmenin köle ya da serf statüsünde tutulacak olan emek ile mümkün olmayışının anlaşılmasının bir sonucudur” (Oskay 1982: 245).
Böylece, “Teknolojideki gelişmeler sayesinde artan toplumsal üretimden geniş toplumsal kesimleri bir ölçüde yararlandırma biçimindeki yöntemlere başvurulmuş ve böylece bu kesimlerin toplumdaki sisteme entegre olmaları sağlanmıştır. Böylece şiddetin kaynaklarından olan ve zor tekelini elinde bulunduran, kendisini devlet olarak nitelediğimiz, hem toplumsal yeniden üretilmesinde araçsal niteliği bulunan hem de, kimi alanlarda belirleyiciliği olan otorite de sistemi ayakta tutabilmek için, eskilerde sık sık kullandığı baskıcı işlevleri terk etmek durumunda kalmıştır. Günümüz yönetimi, baskıcı işlevlerden çok, onların yerine geçmek için ideolojik işlevleri kullanıp onlara ağırlık vermek zorundadır” (Kazancı 1981: 415-436). |