Geniş toplumsal kesimlere, “Toplumsal yaşamın herkes için en iyi ve en doğru yaşam biçimi olduğunun kabul ettirilmesinde, ikna ve uzlaşma işlevlerini yüklenmiş olan çeşitli araçsal ve kültürel düzenlemeler kullanılmakta ve böylece, bireyin bilincinin bireysel ve kollektif bilinç boyutunda düzenlemesi yoluyla sistemin yeniden üretimi gerçekleşmektedir. Bireysel bilincin düzenlenmesi; bireyin toplumdaki kendi sınıf ve statüsünü unutturacak biçimde, sistemin sürekliliği açısından kendisine yüklediği iş ve edimler sırasında, kolektif kişilikler içinde, farklı konumlardaki insanlarla girdiği asılsız/sözde/yanlış özdeşleşmeler yoluyla sağlanmaktadır. Varolan toplumsal yaşam içinde sistemin uygun ve layık gördüğü toplumsal konumla tam olarak bireyin ikna ve tatmini mümkün olamadığından, işlik dışı yaşam alanlarında serbest zamanlarda ise, sınıf olma bilincine erişemeyen, atomize olmuş tek tek bireyle olarak, yaşamı anlık algılamalar içinde yaşayan bir birey konumunun oluşturulması zorunlu olmuştur. Böylesi ussallaştırılmış ve bürokratik bir sistem içinde, bu tür hegemonik ilişkileri üreten başat kültür/kitle kültürü alanları dışında, kişilere boşbileceği, özgürlük ve rahatlık hissi verebileceği alt-kültür alanlarının/adacıklarının oluşturulması ve kendilerine ‘açılmış’ bulunan tüketim olanakları, taksitli satışlar ve reklam güdülemeleri yoluyla bir üst sınıfın tüketim kalıplarına özendirilmeleri, sistemin yeniden üretilmesi açısından önemli bir kültürel ve araçsal düzenleme olmuştur. Gündelik yaşamın bu ussallık dışı görünümünün kabulünde, yarışmacı ve tüketim toplumunun değerleri önemli bir işlev yüklenmektedir” (Kazancı 1981: 437-438). |