Bu konudaki bir başka gerçek, günümüzdeki hiçbir --azgelişmiş-- ülkenin
gelişmiş ülkelerden herhangi birinin geçmişteki herhangi bir aşamasına
benzemediğidir. Bunun en önemli nedeni, azgelişmiş ülkelerin, gelişmiş
ülkelerden teknoloji ve ideoloji ithal etmeleridir. Örneğin, --Türkiye,
Batı'dan yüz yıl geridir-- desek, bu sözün hiçbir anlamı olamaz. Çünkü, yüz
yıl önceki Batı'da ne uçak vardı, ne televizyon. Dolayısıyla gerek hızlı
ulaşımın, gerekse hızlı ve görüntülü haberleşmenin etkileri yüz yıl önceki
Batı'da yoktu. Oysa günümüz Türkiye'sinde var. Yüz yıl önce Batı'da
bilgisayar da yoktu, NATO'da, Marxçı hükümetler de. Oysa, şimdi Türkiye'de
gerek teknolojik, gerek ideolojik bütün bu ögelerin etkileri var.
İşte ileri teknolojiye sahip ülkelerle, geri teknolojiye sahip ülkeler
arasındaki gerek --bilinçli--, gerekse --kendiliğinden-- olan etkileşimler,
günümüz dünyasındaki toplumsal bilimleri --gelişmiş ülkeler-- yanında
--azgelişmiş-- olan ülkeler ile de ayrıca uğraşmaya zorluyor. Bir başka deyişle,
artık Batı için üretilmiş olan modellerin genel geçerliliği, tartışma konusu.
Bunlar, tüm dünyayı açıklamaya yetmiyorlar.
Biz bu nedenle ileri teknolojiye sahip olan ülkeler için geliştirilmiş olan
modeller ile, geri teknolojiye sahip ülkeler için geliştirilmiş olan modelleri
ayrı ayrı ele alacağız. (Gelişmiş ülke, azgelişmiş ya da geri bıraktırılmış
ülke terimlerini, yalnızca, --ileri teknolojiye sahip ülke-- ve --geri
teknolojiye sahip ülke-- anlamında kullandığımı belirtmek isterim. Bu konudaki
genel yaklaşımım için Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği adlı
çalışmamın --Modernleşme-- ve --Türkiye Gerçeği-- bölümlerine bakılabilir.). |