Aslında birazdan pozitivizmin, nasıl bir evrim ile ortaya çıktığını ve
genel kuramını açıkladığımızda, insanı düş kırıklığına uğratacak sözlerdir
bunlar. Çünkü pozitivizm, aslında, insanlığın genel evrimi içinde nesnelliğe
ve deneyselciliğe doğru bir gelişmeyi simgeler.
A) Pozitivist Kuramdaki Determinizın
Hemen hemen bütün büyük boy kuramlar gibi, pozitivizm de deterministtir.
Pozitivizmin kurucusu olan Comte, bütün toplumların, zorunlu olarak,
kendisinin belirlediği teolojik, metafizik ve pozitif devrelerden geçtiğini
öne sürer. Comte'a göre, her devre, kendisinden önceki dönemin zorunlu bir
sonucu, kendinden sonraki dönemin de hazırlayıcısıdır (Erman, 1952:XXVI;
Harris, 1968:62).
Comte'un --Pozitif Felsefe Dersleri--nde ayrıntılı bir biçimde açıkladığı
sistem, aslında, insanlığın düşünce biçiminin, tüm topluma egemen olmasına
dayanmaktadır. Comte'a göre, toplumlar da, insanlar ve bilimler gibi üç
düşünce aşamasından geçerler. Birbirini zorunlu olarak sırayla izleyen bu
aşamalar düşünce biçimindeki özelliklere bağlı olarak tüm toplumsal yapıyı da
belirler.
Pozitivist düşünceye göre, insanoğlu, üç aşamadan geçerek olgunlaşır. Her
gelişme sürekli olarak daha iyiye, daha doğruya yöneliktir. |