3) Siyasal Koşullar
Türk Devrimi'ne yol açan koşullar arasında siyasal koşulların, hiç kuşkusuz,
çok özel bir yeri vardır. Tüm ekonomik çıkmazlara ve iflasa, toplumsal olarak
bütünüyle dağınık görünüme sahip olmasına karşın, İmparatorluğun asıl
çöküşünü noktalayan ve dolayısıyla Türk Devrimi'ni doğuran nesnel koşullar,
siyasal koşullardır denilebilir.
a) İmparatorluğun son zamanlarında siyasal iktidarın oluşumu tam bir
kargaşa içindeydi. Bir kez hemen belirtmek gerekir ki, toplumun güç dengesi
tümüyle bozulduğu için, böyle bir dengenin siyasal iktidara da sağlıklı
olarak yansıması son derece zorlaşmıştı. Ayrıca, toplumdaki en güçlü varlığı
iktidara getirecek bir düzenden, ya da tümüyle sağlıklı bir düzenden söz etme
olanağı yoktu.
Osmanlı İmparatorluğu'nun, Sultan-Halife, yeniçeriler de dahil olmak üzere
merkezi bürokrasi ve sipahi üzerine kurulu üçlü düzeninden ve bu düzenin
dengesinden geriye pek bir şey kalmamıştı. |