Buna karşılık, çağdaş eğitim kurumlarının kurulmuş olması, birtakım
--halk çocuklarının-- da özellikle askeri eğitim kurumları yoluyla iktidar
içinde yer almasına olanak sağlamıştı. Fakat yine de padişah ailesinin daha
çocukluktan önemli mevkilere atanmaları, yönetimi bir yandan yozlaştırıyor,
öte yandan da halka kapalı bir görünüm kazandırıyordu.
Yine de Osmanlının son zamanları, --halk çocuklarının-- eğitim yoluyla
yükselmelerine en çok olanak tanıyan bir niteliğe kavuşmuştu denilebilir. Ne
var ki bu nitelik, ancak tarihsel açıdan ve yalnızca karşılaştırmalı olarak
bir anlam taşıyordu. Yoksa güncel gerekler açısından, yine de Osmanlı
bürokrasisi, belli sınıf ve gruplar dışındaki --teba--ya kapalı özelliğini en
azından görüntüsel olarak sürdürüyordu. Bir başka deyişle, --halkın-- yönetime
katılma duygusu ya da şansı yok gibi gözüküyordu. Bu durum, üyeleri bakımından
en --halkçı-- görünüme sahip İttihat ve Terakki yönetimi döneminde de varlığını
aynıyla sürdürmüştü. Bunun en önemli nedenlerinden biri, pek çok
--halk çocuğunu-- bağrında barındırmasına karşın, İttihatçıların
--tepeden inmeci-- ve seçkinci yaklaşımlarıydı. Bu açıdan, geniş kitleler,
iktidarı kendilerinden gerek ilgi, gerekse ilişki bakımından, oldukça uzak
görüyorlardı. |