Aslında, milliyetçilik ideolojisi, Osmanlı'yı yıkmak, ya da zayıflatmak
için en etkili araçtı. Farklı dinsel ve etnik gruplardan oluşan İmparatorluk,
bu gruplara milliyetçilik ruhunun aşılanması ile kaçınılmaz olarak
çözülecekti.
İşin ilginç yanı, Osmanlı'yı zayıflatan ve sonunda yıkılışa dek götüren
milliyetçilik eylemlerinin hemen tümünün altında ya da arkasında İngiliz ya da
Rus desteği gibi emperyalist ülkelerin oyunları yatıyordu. Fakat burada hemen
belirtilmeli ki, emperyalist ülkelerin oyunları, tek başlarına, milliyetçilik
akımlarını başlatıp, etkili duruma getiremez. Hiç kuşkusuz, asıl neden,
sanayi devrimi sonrası Avrupa'daki toplumsal, siyasal ve ekonomik gelişmeler
ve milliyetçiliğin bir ideoloji olarak bunların sonucunda biçimlenmiş
olmasıdır.
i) Siyasal düzenin savaş nedeniyle zayıflamış olması, Osmanlı Devleti'nin
çöküş nedenlerinden biridir. Aslında tümüyle zayıflamış İmparatorluk, 1912'de
başlayan Balkan Savaşı ile artık tam bir çöküş dönemini yaşıyordu. Balkan
Savaşı'nda kısmi zaferlerle biraz morali düzelen İmparatorluk, Birinci Dünya
Savaşı ile siyasal tarih sahnesinden çekilmeye hazırlandı.
--Bizi ancak Mısır'ın pamuğu ile Baku'nun petrolü kurtarır-- sloganı ve
hayali ile Almanların yanında savaşa giren İmparatorluk (Beyatlı, 1973:132)
bu savaşı da kaybedince, tarih sahnesinden silinmeye mahkum oldu. |