Burada hemen, Anadolu'nun işgali sorununa da değinmek yerinde olur.
On yılı aşkın süredir sürekli savaşta olan Anadolu halkı, İstiklal
Savaşı'na da çok olumlu bakmıyordu. Ne zaman ki düşmanın süngüsü çoluk çocuk
demeden tüm halkı katletmeye başladı, o zaman, başta İstiklal Savaşı'na soğuk
davranan eşraf ve ayan olmak üzere tüm halk, Mustafa Kemal Paşa'nın ne denli
haklı olduğunu gördü.
Bu açıdan Türk Devrimi'ni incelerken, savaş ögesini iki biçimde dikkate
almak gereği ortaya çıkar. Birinci olarak savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nu
zayıflatmış, hatta yıkmıştır. Fakat, savaşın rolü bununla bitmez. Yine aynı
savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nu yıkarak, yerine yeni bir devlet kurmak için
devrim yapan Mustafa Kemal Atatürk'ün de en önemli psikolojik yardımcısı
olmuş, düşman tehdidini somut olarak halka tattırarak, yeni devleti kurmaya
yönelik devrime, sıcak savaş içinde yoğrulmuş bir halk kitlesini taraftar
olarak kazandırmıştır. (İşgalin devrimi engelleyici özelliğine aşağıda
değinilecektir.)
j) İmparatorluk, son zamanlarda artık gerek ekonomik, gerekse siyasal
bakımdan bir sömürge durumuna dönüşmüştü. Yabancı güçler, İmparatorluğun
maliyesine el koymuşlardı. Ayrıca ticaret ve (ne kadar varsa) sanayi ya
yabancıların ya da ekonomik oIarak dışarı bağımlı kişilerin elindeydi. Ortaya
adeta bir --Levanten İmparatorluğu-- çıkmıştı (Rustow, 1981:11).
Yabancı denetimi, bu temel alanlara ek olarak Bab-ı Ali'yi de boyunduruğuna
almıştı. Gün geçmiyordu ki bir yabancı ülkenin elçisi Osmanlı Hükümeti'ne bir
ültimatom vermesin. |