Bütün bunlar yetmiyormuş gibi, işin en acıklı tarafı, Osmanlı vezirlerinin
de (sadrazamlar da dahil) , yabancı ülkelerden medet umar duruma gelmiş
olmalarıydı. Bu yabancı hayranlığı ve taraftarlığı öyle boyutlara ulaşmıştı
ki, büyük ülkeler kendi taraftarı olan kişilerin sadaret makamına gelmesi
için nüfuzlarını kullanır olmuşlardı. Son dönemde görev almış kişiler
arasında Mithat Paşa İngiliz, Mahmut Nedim Paşa Rus, Enver Paşa Alman
taraftarlarına birer örnek olarak verilebilir. (Burada yalnız ülkesine ve
halkına güvenen Mustafa Kemal Atatürk'ün önemi bir kez daha ortaya
çıkmaktadır.)
:::::::::::::::::::
4) Sonuç
Görüldüğü gibi, nesnel koşullar açısından Osmanlı İmparatorluğu'nun bir
devrim ile yıkılması kaçınılmaz bir toplumbilimsel olgu niteliği taşıyordu.
Gerek ekonomik, gerek toplumsal, gerekse siyasal yapı ve koşullar tümüyle bir
devrim için hazırdı.
Yine de Türk Devrimi olmayabilirdi. Örneğin, Sevr Antlaşması sonunda
parçalanan ve işgal edilen Anadolu ve Osmanlılara bırakılan topraklar, yine
bir kukla Padişah yönetiminde sanki Osmanlı'nın devamıymış gibi tarih
sahnesindeki varlığını sürdürebilirdi. |