Atatürk, dünyadaki milletleri, bir apartmanda oturanlar gibi görüyor.
--Birleşik Amerika Cumhuriyetleri bu apartmanın en lüks dairesinde
oturmaktadır. Eğer apartman, oturanların bazıları tarafından ateşe verilirse,
diğerlerinin yangının etkisinden kurtulmasına olanak yoktur. Savaş için de
aynı şey olabilir. Birleşik Amerika Cumhuriyetlerinin bundan uzak kalması
olanaksızdır.--
Atatürk şu sözleri ilave etti: --Bundan başka, Amerika büyük ve kuvvetli ve
dünyanın her yerinde ilişiği olan bir devlet olduğundan, kendisinin siyaset
ve ekonomi yönünden ikinci basamaktaki bir duruma düşmeşine hiçbir zaman izin
veremez.-- (Arıburnu, 1976:328).
5) İnsanları iyi tanır ve kimi nerede, nasıl görevlendireceğini bilirdi.
Lozan Konferansı'na Rauf Bey yerine İsmet Paşa'yı seçerek yollaması, ordu
komutanları arasında yaptığı tercih ve atamalar, Cumhuriyet döneminde seçtiği
bakanlar ve öteki yöneticiler, sofrasının değişen konukları hep bu
yeteneğinin belirtisidir. Örneğin, İsmet Paşa'yı Lozan'a --Başmurahhas-- olarak
yollarken yaptığı şu değerlendirme, ondan sonra yıllarca siyaset sahnesinde
kalan İsmet Paşa'yı ne güzel anlatır:
--... Siz İsmet Paşa'yı tanımıyorsunuz. Çünkü, ömrü cephede geçti. Ankara'da
pek az müddet kaldı. Tanımaya vakit ve imkan bulamadınız. Bu adam zekidir,
müdebbirdir. Bilhassa ileriyi görüş ve tetkik hassası kuvvetlidir. Mesela
içinizden birini şu masayı devirmeye memur etsem, iki üç, nihayet dört
şekilde devirebilir. Halbuki İsmet Paşa, bunu sekiz on şekilde devirmek
iktidarına maliktir.-- (Banoğlu, 1955:85). |