İttihatçılar döneminde gerek partiyi, gerekse hükümeti denetlemek için
yaptığı girişimler sonuçsuz kalınca bir süre sessiz kalmayı yeğ tutan Mustafa
Kemal, Birinci Dünya Savaşı yenilgisinden sonra artık sırasının kendisine
gelmiş olduğunun farkındaydı ( Mustafa Kemal Paşa'nın hükümete girme çabaları,
Vahdettin'in Padişah olması ile hız kazanır. Veliahtlığından tanıdığı
Vahdettin'i etkileyerek İmparatorluğu çıkmazdan kurtarmaya çalışır. Siyasal
çözümler arama ve iktidara el koyma arzusu, aslında daha da erken başlar. Bir
olayı kendi ağzından Asım Us şöyle anlatıyor: --Mustafa Kemal, Birinci Dünya
Harbi'nde Çanakkale, İngiliz ve Fransız donanmaları tarafından zorlandığı
zaman İstanbul'u kurtardıktan sonra bu kurtuluşun muvakkat olduğuna
inanıyordu. Almanya'nın mağlup olacağına ve onun yanında Türkiye'nin de
tehlikeye uğrayacağına kani bulunuyordu. Bunun için Almanya mağlup olmazdan
önce Osmanlı Devleti'nin münferit sulh yapması çaresini düşünüyordu. Mustafa
Kemal bir gün bu maksatla o zaman Bahriye Nazırı olan Cemal Paşa ile mülakat
yapmış ve maksadını anlatmıştır. Cemal Paşa, bunun nasıl yapılabileceğini
sorunca, --Benim elimde bir ordu var, düşmanı buradan kovan askerler icabederse
İstanbul üzerine yürür, mesele halledilir,-- demiştir.
Cemal Paşa, iptida buna muvafakat eder görünmüştür. Münferit sulh yapabilmek
için bir hükümet değişikliği olacaktı. Yeni hükümette Cemal Paşa Sadrazam,
Mustafa Kemal Harbiye Nazırı olacaktı. Bir idari inkılap yapılacaktı. Bu
şekilde aralarında sözleştikten sonra Cemal Paşa korkmuş, verdiği sözden
dönmüştür. Sözünden dönmekle beraber hadiseyi Harbiye Nazırı Enver Paşa'ya da
duyurmuştur. Mustafa Kemal bundan çok sıkılmış, hatta hiddetini yenemeyerek,
Cemal Paşa'yı düelloya davet etmiştir. Mustafa Kemal, Cemal Paşa'dan tarziye
vermesini istiyor. Şartlarını söylüyor. Aksi takdirde rast geldiği yerde
Cemal Paşa'yı vuracağını söylüyor. Hadise bu şekli alınca Enver Paşa da
vaziyetten memnun olur. Gerek Mustafa Kemal'i, gerek Cemal Paşa'yı kendine
rakip gördüğü için, her ikisinden de bu suretle kurtulacağını hesap ediyordu.
Bu sırada Mustafa Kemal'in arkadaşı Fethi Bey araya giriyor. Cemal Paşa,
Mustafa Kemal'e tarziye vermeye razı oluyor. Mustafa Kemal, Beyoğlu'nda
Perapalas Oteli'ne geliyor. Muayyen bir saatte Cemal Paşa da orada bulunur.
Mustafa Kemal'in tayin ettiği şartlar dairesinde kendisini kabul ediyor. |