Hadise bu suretle kapanıyor.
Gazi, yukarıda not halinde kaydettiğim hatıralardan bahsettikten sonra
kendisine şu suali sormuştum:
--Paşam şayet Cemal Paşa verdiği sözde durmuş olsaydı ne yapacaktınız?-- Şu
cevabı verdi: --Hükümeti değiştirecek, derhal İtilaf Devletleri ile iyi şartlar
altında sulh yapacaktım. Bu suretle sonradan başımıza gelen felaketlerin
önüne geçecektim. O zaman yalnız bir bela kalacaktı. O da saltanat ve
sultanlar belası ve o belayı da mutlaka memleketin başından atacaktım. Fakat
onu başka türlü bir tedbirle atacaktım.-- (Us, 966:32-33).).
--Vatanı kurtarma-- görevi sırasında --İttihatçılık-- ve --İttihatçılar--, onun
hem en büyük desteği, hem de en büyük kösteğiydi. En büyük desteğiydi, çünkü
Bağımsızlık Savaşı'nın örgütlenmesi ancak siyasal bakımdan aktif kadroların
desteğiyle olabilirdi ve bu kadrolar genellikle --İttihatçılar--dan oluşuyordu.
Buna karşılık, İttihatçı-İtilafçı çatışması ve ayırımı topluma o denli
işlemişti ki, Bağımsızlık Savaşı'nın bu gruplardan birinin tekelinde ya da en
azından denetiminde olması, öteki grubun eyleme karşı tutum takınmasına yol
açacaktı. Nitekim uzun süre, Mustafa Kemal'in İttihatçı olduğu propagandası
etkin bir biçimde kullanılmıştı. |