Halkevlerinin İşlevi: İdeoloji Taşıyıcılığı
Görüldüğü gibi, tam bir --ideoloji taşıyıcı örgüt--tür Halkevleri. Bir yandan
Türk Tarih Kurumu, tarih açısından yeni toplumun ideolojisini pekiştirecek
araştırmalar yapacak, öte yandan bu çalışmalar, Halkevleri yoluyla topluma
mal edilecektir. Aynı olay, dil için de söz konusudur. Spor, sanat, eğitim,
yardım, tüm --ideoloji taşıyıcı mekanizmalar-- düşünülmüştür. Aslında,
Halkevleri denemesinin bir ölçüde Sovyetler Birliği'ndeki uygulamaların da
incelenmesiyle ortaya çıktığı anımsanırsa --ideoloji taşıyıcılığı-- konusundaki
işlevinin başarılı olmasına şaşmamak gerekir (Çeçen, 1971).
Halkevleri'nin birinci görevi hiç kuşkusuz, --ulusal bilinç--i pekiştirmek ve
toplumun çağdaşlaşmasına hizmet etmektir. Recep Peker'in açılış nutkunda,
Halkevleri'nden, --Memleketin kültür sahasında milli mahiyette
teşkilatlanmasını temin edecek bir teşkilat-- diye söz etmesinin nedeni
buydu (Peker, 1932).
Aynı gün, Reşit Galip de, --Milli benliği terkip eden, milli ruhu
şekillendiren ve kudretlendiren kültür unsurları içinde (diğerlerinin
ehemmiyeti istihfaf edilmeksizin) dil, edebiyat ve tarih, şüphesiz ilk sıraya
girer-- diyerek, --ulusal bilincin güçlendirilmesi--nde Halkevleri'ne verilen
işlevi belirtiyordu (Reşit Galip, 1932) .
Kültürde çağdaşlaşma ve çağdaş bir toplum yaratma işlevi ise şu sözlerde
belirgin bir biçimde vurgulanmaktadır:
--Musalla taşı ve teneşir tahtası sanatkarlarını yobaz kafalarından
hortlamış telakkiler ve telkinlerle asırlardan beri öldürmeye, akrep
kuyruklarıyla eşelenen mezarlara gömülerek safsata çamurlarıyla örtülmeye
çalışılan Türk sanat ruhu ölmemiştir.-- (Reşit Galip, 1932) .
Halk eğitimi, köycülük ve içtimai yardım gibi konuların, toplumun tüm
kesimleriyle ilişki kurmayı, amaçladığı açıktır. Özellikle Reşit Galip'in
açış konuşmasında neredeyse Turancılıya varan --ulusal bilinç-- ögeleri
çağdaşlık ögeleri kadar, hatta onlardan da güçlü görünmektedir. |