Denizciler dünyanin sinirlanni sürekli daha ileri tasiyorlardi; yine de kiyi seridini izliyor, açik denize çikmaya korkuyorlardi. Açik denizde insan yolunu kolayca kaybedebilirdi. Karayla deniz iki ayri dünyaydi. Lübnan Daglari'nda yolcular, daha önce açilmis olan izlerden yürür, baltalarla sedir agaçlari arasinda açilmis bulunan izleri takip ederlerdi; Arabistan Çölü'nde eski bir konak yerinde bir kül yigini bulunabilirdi; kervan yolunda kapkacak kirintilari, koyun ve deve kemikleri göze çarpabilirdi; taslar bile konusur, yolun bulunmasina yardim ederlerdi. Yer, binlerce isaretle insana yol gösterir, insan da bu isaretlere bakarak dünyayi kolayca dolasabilirdi. Oysa durum denizde tümüyle farkliydi. Denizde bütün dalgalar birbirine benzerdi. Altta mavi deniz, üstte mavi gök varken insan yolunu kolaylikla kaybedebilirdi. Denize bakmak faydasizdi: asil bakilmasi gereken yer. yukarisiydi. Denizciler artik baslarini gökyüzüne kaldirip, yollarinin isaretlerini yildizlar arasinda aramaya baslamislardi. Gündüzleri Günes'i izlemek mümkündü, geceleriyse Küçük Ayi, kuzeye giden yolu gösteriyordu. Küçük Ayi, Fenikelilere göre karada da denizde de yolcularin izleyebilecegi güvenilir bir "araba"ydi. Ticareti yapilan yalnizca kap-kacak, köle ya da kumas degildi. Ülkeler arasinda kültür alisverisi de söz konusuydu. Resimyazi. Misir'dan Fenike'ye. Fenike'den de Yunanistan'a geçerken degisiklige ugramis, harflere dönüsmüstü. Harfler ve rakamlar Fenikeliler için çok önemliydi. Her Fenike gemisinde not alan. hesap tutan, okur-yazar bir adam bulunurdu: çünkü dönüste gemi ve mal sahibine inceden inceye hesap vermek gerekiyordu. Böylece Fenike gemileriyle Asya'dan Avrupa'ya keskin Filistin saraplari ya da erguvani Sidon hitanlari (bir çesit gömlek) yanisira, dünyanin ilk alfabelerinden biri de gidiyordu. Fenike alfabesi tüccarlar araciligiyla Akdeniz'in her yerine yayilmisti. Yunan alfabesinin, dolayisiyla da bütün bati alfabelerinin. Fenike alfabesinden türedigi saniliyor. Fenike alfabesinde tamami sessiz. 22 harf bulunuyor ve yazi sagdan sola dogru yaziliyordu. Fenike dilindeki "galer" (kadirga benzeri bir gemi), "vino" (sarap), "hiton" gibi sözcükler degiserek varliklarini sürdürmüs olup. dünya dillerindeki yerini bugün bile korumaktadirlar. Fenikeliler için ticaret her zaman kolay degildi: zaman zaman tehlikelerle karsilasildigi olurdu. Denizciler bilmedikleri kiyilara yanastiklarinda buraya kesifçiler gönderilirdi. Denizasiri ülkelerden gelen bu denizcilerin, ev sahipleri tarafindan sik sik mizrak ve okla karsilandiklari olurdu. Ancak böyle durumlardan ders almislardi. Önce kiyiya yanasir, mallarini kiyiya birakir ve bir ates yakarlardi. Sonra gemilerine döner ve denize açilirlardi. Dumani gören ev sahipleri, birakilan armaganlari alir, misafirlere bu sefer kendi armaganlarini birakirlardi. Böylece insanlar birbirlerini görmeksizin "karsilasirlardi". |