a. Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
· Azınlıkların yoğun olarak yaşadıkları bölgelerde bağımsız bir deblet kurmak veya büyük devletlerin koruması altına girmek amacıyla azınlıklar tarafından çıkarılmıştır.
· Pontus Rum ayaklanması, Ermeni ayaklanması (Doğu Anadolu ve Çukurova’da) bu gurupların ayaklanmalarıdır.
b. Kuva-yi Milliye Taraftarlarının Çıkardığı Ayaklanmalar
· Düzenli ordunun kurulması sırasında elindeki imkanları kaybetmek istemeyen bazı kuva-yi Milliye liderlerinin çıkardığı ayaklanmalar,
· Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe ayaklanmaları bu guruptan ayaklanmalardır.
1. TBMM’nin İsyanlara Karşı aldığı Tedbirler
· Ayaklanmalara karşı 1920’de «Hıyanet-i Vataniye Kanunu» çıkarılmıştır.
· 11 Eylül 1920’de 1920’de İstiklal mahkemeleri kurularak, isyancılar sert bir şekilde cezalandırılmışlardır.
· Damat Ferit Paşa tarafından Anadolu Hareketi aleyhinde dağıtılan İstanbul fetvasına karşı, Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi, karşı fetva yayınlayarak Milli mücadelenin haklılığını ilan etmiştir.
2. İsyanın Sonuçları
· Milli mücadelenin uzamasına neden oldu.
· Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması gecikti.
· Milli kaynak zayiatı meydana geldi. Milli kuvvetler birbirine karşı kullanıldı.
· Yunan işgali kolaylaştı.
· TBMM isyanları bastırarak Anadolu’da otoriteyi sağladı.
|