Kansu Uygurları ne kadar yaşadı?
“924 yılında krallıklarını kurarlar ve Geç Tanglar Uygurlar’ı tanımakta acele eder. 10.yüzyıl boyunca giderek güçlenirler ve giderek artan bir öneme sahip olurlar. 1009 yılında Hitaylar’ın saldırısına uğrarlar ve 1028 yılında Tangutlar tarafından yıkılırlar.
Tangutlar Kansu Karllığı’nı yıktıktan sonra Uygurlar’ın bir kısmı bunların yönetimi altına girmeyi reddeder ve Nan-şan’a yerleşip bir prenslik kurar. Ardılları, kimi zaman denildiği gibi Sarı Uygurlar adı altında burada varlıklarını sürdürürler.”
(Roux, Orta Asya, S. 213)
Kuzey Uygurları nasıl yaşar?
“Kuzey Uygurları’nın yaşayış tarzını Çin yıllıkları şöyle tasvir eder:
Kao-çeler’de baş hükümdar yoktur, her soyun kendi reisi veya ihtiyarı bulunur. Örf ve adet bakımından kaba ve işlenmemiştirler. Akrabalar bir arada sulh ve sükûn içinde yaşar.
Akrabalar yabancı hücumuna uğradığı taktirde, savaşta birbirlerine yardım ederler. Savaş esnasında ordularını sıra şeklinde tertiplemeyip, düşmana kitle halinde saldırırlar. Bu usul, onları daimi surette bir yerde savaşmalarını mümkün kılmamaktadır, bazen ordularının bütün kuvvetiyle ileriye saldırırlar, bazen de, tekrar hücumda bulunmak için acele geri çekilirler.
Evlenme esnasında at ve ineği en iyi hediye sayarlar. Her iki tarafın anlaşmasından sonra evlenme tamamlanmış sayılır. Sonra damadın akrabaları, at sürülerini kızın akrabaları önüne sürer ve onlar da en uygun buldukları hediyeleri seçip alır.
Bu esnada at sahipleri sürünün dışında bulunur ve el çırpmakla hayvanları ürkütürler. Seçmiş olduğu atın üzerinde kalabilen, bunu hediye olarak alır, yere yuvarlanırsa başkasını arar.
Kao-çeler ekmek bilmezler, şarap da kaynatmazlar. Düğünlerde gelinin adamları, misafirlere bile kısrak sütünden yapılmış kımız ile, pişmiş ve küçük parçalara doğranmış et sunarlar. Ev sahibi misafirleri kendisi ağırlar.
Otururken tertip ve sıraya dikkat etmezler; yurdun önünde toplanıp oturarak bütün gün yer ve içerler, hatta bu meclis gece de devam eder. |