14-02-2007, 12:20
|
#1 |
| Guest |
Abdulhamit, cülus hattı hümayununda kendi yararına birtakım ödünler koparmıştı.Meşrutiyetçiler hayal kırıklığına uğradılar.Rüştü Paşa’nın sadrazamlıktan çekilmesi üzerine Abdulhamit Mithat Paşa’yı bu makama getirdi.Bu gelişmeler Kanun-u Esasi’ye giden yolu da açtı. Önce Kanun-u Esasi’nin hazırlanışı ve hukuki niteliği üzerinde duralım.[1] a) Hazırlanışı ve Niteliği Kanun-u Esasi hazırlıları, yukarıda anlatılan çalkantılı ortamda yürütüldü.Tersane konferansının toplanmasından doğabilecek sakıncaları önlemek için bir an önce ortaya bir metin çıkarmak isteyenler, özellikle Mithat Paşa, adeta saate karşı yarış havası içindeydiler.Bu arada birkaç anayasa taslağı ortaya çıktı. V. Murat günlerden beri anayasa çalışmaları yapan Mithat Paşa’nın “Kanun-ı Cedit” adını taşıyan 57 maddelik taslağı güçlü bir hükümdarlık makamı öngörmekle birlikte, vekillerin meclis önünde siyasi sorumluluğunu da kabul ediyordu.Nihayet anayasa hazırlamakla görevli bir komisyon kuruldu.Cemiyet-i Mahsusa adında bir kurul Server Paşa başkanlığında 2 asker 16 sivil bürokrat ve ulemadan 10 kişi olmak üzere 28 kişiden oluşuyordu.Bazı yabancı anayasalardan (Belçika, Polonya,Prusya vb.) yararlanarak asıl anayasa tasarısını hazırladı.23 Aralık 1876 Mithat Paşa’nın başkanlığında Heyet-i Vükela’dan da geçen metin, padişah tarafından ilan edildi.[2] Görüldüğü gibi doğrudan doğruya padişahça atanmış bir komisyon tarafından hazırlanan Meclis-i Vükelaca incelenip padişah tarafından kabul ve ilan olunan, Kanun-u Esasi’nin yapımında halkı temsil eden bir yasama organı yada kurucu meclisi yoktur.Halk oylaması da söz konusu değildir.1876 metini hukuki açıdan, padişahın tek yanlı bir işleminden doğmuş bir “Ferman Anayasa” dır. Halkın temsilcileri tarafından hazırlanmadığı ya da halk oylamasına sunmadığı için Kanun-u Esasinin anayasa olmadığı söylenebilir mi?Bu önemli biçimsel koşullara uyulmadan çıkarılan bir metin günümüzde “anayasa “sayılmaz.Bu açıdan “kanun-u esasi şekil yönünden amme hukuku bugünkü telakkilerine göre bir anayasa niteliğini haiz değildir. |
|
|  |