714 yılında İnel Kağan Torna Tegin ile Hua-pa ilteber ünvanlı Kapgan’nın kız kardeşi beş Balıkın kuzeyine saldırdığında başarısızlığa uğradı. Dönmeye cesaret edemeyen bunların bir kısmı yanındakilerle birlikle Çin’e teslim oldular. Kapgan’ın idaresi çatırdamaya başlamasına rağmen Moğol kabileler ve kıtanlar bağlanmışlardı. Göktürk ordusu 400 bin kişiyi bulmuştu. Ancak çok yaşlanmasına ve aşırı sert tutumu devletin başına dert oluyordu. Bu yüzden batıdaki Türgişler korluklar gibi birkaç büyük Türk boyu yassal olmak için Çin’e başvurdu. Çinliler onların teklifini kabul etmekle birlikte Göktürk ülkesi içinde önemli stratejik mevkilerde oturmalarını istedi. Aynı yıl yenilen dokuz oğuzların bir kısmı da Çin’e sığındı. Bütün bu hadiseler karşısında kapsan defalarca korluk ve diğer asi boylara saldırıp onları dağıtmıştı. Buna rağmen Azlar ve İzlgiler de 715 yılında isyan eden boylar arasına katıldı. Göktürk devletinden kopmaların ardı arkası kesilmiyordu. Neticede devletin gücü zayıflayınca devletin tabiiyetinde olan Kore Çin’e bağlandı. Hatta Kapgan’ın damadı A-shih-te tulo bile Çin’e sığınmıştı.
Çin imparatoru Kapgan’ı tamamen ele geçirmek ve Göktürkleri yıkmak için 3 ayrı bölgedeki Türk boylarına hediyeler ve ünvanlar vererek onları tahrik etti. Bunlardan önce bayırlar isyan ettiğinde derhal harekete geçen kapsan Tola Irmağı kıyısında onları ağır bir bozguna uğrattı. Ancak tedbirsiz davranarak az sayıda askerle geri dönerken Söğüt ormanında bayırların reisinin hücumuna uğradı ve öldürüldü. Kesik başı o sırada Bayırkuların yanında bulunan Çinli elçi tarafından Çin’e gönderildi.
24 yıl parlak zaferlerle dolu bir kağanlık dönemi geçiren Kapgan’ın sonu böylece çok hazin oldu. Yerine daha önce tayin ettiği oğlu geçti ise de kutluğun oğlu Kül Tegin bir ihtilal yaparak onu ve ailesini ortadan kaldırdı. Sonra ağabeyini bilge Şad’ı kağan olarak tahta geçirdi.
|