15-02-2007, 09:07
|
#5 |
| Guest |
Kapgan kağanın ölümüyle bilge kağan olarak Kültigin ise sol bilge prensi olup askeri işlerin idaresi ile meşgul olmaya başladı. Bu arada Kapgan zamanın devlet adamlarının çoğu ihtilal sırasında öldürülmüş sadece 7 yaşı 70 den fazla olan ve halk tarafından çok saygı duyulan bilgenin kayınpederi Tonyokuka dokunulmamış, sağ bırakılmıştı. 683 yılında doğan bilge kendisinden önceki devlet adamları gibi Çin esareti görmediği için şanslıydı. 692 de babası öldüğünde yaşı küçük olduğu için kağan olamadı. Ancak 697 de Tarduş halkı üzerine şad tayin edilmişti. Kültigin ise 685 yılında doğmuştu. Ağabeyinin Tarduş halkı üzerine şad tayin edildiği sırada o’da merkez ordusuna girmiştir. 16 yaşına geldiğinde ise iyi bir savaşçı olmuştu.[1] Bilge diğer Göktürk kağanlarından farklı olarak kaynaklara karakteri insancıl dost canlısı nitelendirilmişti.[2] Devlet yönetimindeki değişikliklere rağmen boy isyanları durmuyordu. 716 yılında Selenga ırmağı boyunda Uygurlar mağlup edildi. 717 yılında oğuzlardan bir grup kaçıp Çin’e gitti kıtan ve Tatabılar Çin’e Tang imparatorluğu ile müttefik olurken batıda Türgişler Su-lo önderliğinde bağımsızlıklarını ilan ettiler. Üstelik Maveraünnehir’den doğuya doğru ilerlemek isteyen Arap kuvvetlerini de durdurdular. Boyların çoğu devletle savaş halindeydiler. Savaşların uzun sürmesi, sıkıntıların devam etmesi devlete bağlı kalanların da güvenlerini kaybetmelerine yol açıyordu. İşte böle karışık bir anda bilge Tonyokuk’u göreve çağırdı ve o’nun görevi planlamacı yani stratejisitti 717 yılının yazında Çin’e bağlanan Tatabılar üzerine yürüyen bilge onları cezalandırdı. At sürülerini ve bütün mallarını ele geçirdi. Kaçan Tatabılar kadırgan dağlarına yerleştiler. Bu arada önce Çine bağlanan beylerden bazıları geri döndü. Yine Çin’e gitmek, zorunda kalmış halk Çinlileşmeyi reddederek ayaklandılar ve birkaç mücadeleden sonra Göktürk ülkesine geri döndü. Korluluklular da çinin kışkırtması ile ayaklandılar ve büyük bir ordu ile Ötüken’e kadar sokuldular, devlet merkezini tehdit ettiler. Kültegin Alp Saçlı adlı atıyla hücum edip önüne gelen Karlukluları yıkmaya başladı.[3] Neticede 718 yılında korluklular da yenilgiye uğratılıp halkları devlete bağlanmış, idarecileri ise öldürülmüştü. Bu sayede Karluk problemi de çözüldü. |
|
|  |