Hakimiyetin sınırları:
Kendi devlet adamlarını ve halkını sözlerini iyi anlamaya çağırdıktan sonra kendi hakimiyet alanın sınırlarını çizmekte. Doğuda güneşin doğuduğu yere batıda güneşin battığı yere, kuzeyde en ıssız bölgelerine kadar her tarafta yaşayan milletlerin ona bağlı olduğunu belirtmektedir. Aslında bunlar o zamanın Orta Asya’sında Türk insanın bilebildiği ufukların sınırlarıdır. İşte bu sınırlar içerisinde yaşayan bütün milletleri düzene soktuğunu ve ona tabi olan milletlerin bundan sonra çok iyi vaziyette bulunduklarını açıklamaktadır.
Millete tavsiyeler:
Sıra milletine nasihat vermeye gelmiştir. Eğer kendisinden sonra başa geçecek Göktürk kağanları Ötüken ormanında otururlarsa ve bu mevkiden devleti idare ederlerse ülkede sıkıntı olmayacağını ileri sürmektedir. Bunun akabinde kendi seferlerini sıralamaktadır. Öncelikle Çin’in Şantung ovasına kadar ordularını ulaştırmış, büyük okyanusa çok az mesafe kala durmuştur. Şantung asıl Çin sahasının içlerinde doğusuna doğru çok önemli bir merkezdir. Bilge kağan Çin’deki Tang imparatorluğuna ağır darbeler vurduktan, hedefine vardıktan sonra ordularını geri çekmiştir. Güney istikametine doğru yapılan seferlerde Orta Asya’nın bu yönde sınırı olan Tibet e yaklaşan bilge, dokuz ersin (Karaşar’a) gittiğini bildirmektedir. Batıda ise İnci (Seyhun-Sır Derya) ırmağı geçilerek demir kapı (Semerkant-Belh yolu üzerinde)’ ya varmış, kuzeyde ise Bayurku boyunun yaşadığı yere kadar ordularını götürmüştür.
Böyle geniş bir alanda sefer ettiği oraları gördüğü halde ona göre oturulacak en iyi yer Ötüken’dir. Dünyada oradan iyi hiçbir yer yoktur. Bunu özellikle kendinden sonra gelecek Göktürk kağan ve devlet adamlarına söylemektedir. Bahsettiği birbirinden çok uzak makamları gören, uzun mücadeleler yapan bilge neticede Türk milletini idare etmek için en uygun mevkiinin Ötüken olduğunu önemle vurguladıktan sonra, orada oturduğunu ve devletinin en büyük düşmanı Çin ile ilişkilerini düzenlediğini anlatmaktadır. İzlenen politika ve yapılan anlaşmaların sonucuna göre Göktürklerin ihtiyacı olan altın, gümüş ve ipekli kumaşların herhangi bir zorluk çıkarmadan kolayca gönderir hale gelmişlerdir.
|