Abidelerin dikiliş sebebi:
Bu arada anlattıklarının kesin doğru olduğuna inandırmak için söylediklerinin “yalan olmadığını” sormaktadır. Türk milletinin ve beylerinin onun sözlerini iyice işitip kavraması için ebedi taşlara oydurarak yazdırdığına işaret ediyor. Türk milletinin onun sözünden nasıl çıkıp mahvolacağını, nasıl devlet sahibi olduğunu da bu yazıtlarda anlatıldığını vurgulamaktadır.
Herkesin bu yazıtları dikkatle okuması gerekmektedir. Çünkü onun yazdıklarını okurlar ve ona göre iş yaparlarsa Türk milleti iyi durumda yaşayacaktır. Söylenmesi gereken ne varsa Bilge, abidelere kaydettirmiştir. Ayrıca Çin İmparatoru’ndan ressam ve heykeltıraşlar getirterek abideleri süslemiştir. Çinliler onun hatırını kıramamışlar ve en iyi sanatçılarını göndermişlerdir.
Bilge, yine batı tarafından merkeze en uzakta olan Türk boyları On-Oklardan devlete bağlı yabancılara kadar herkesi sözünü dinlemeye çağırmaktadır. Abidelerin (Bengü Taş) dikildiği yer merkeze yakın bir yerdir. Ayrıca boyların erişebileceği noktada olup rahatça yazılanları okuyabilirler. Taşların üzerine bilgenin söyledikleri Kül Tekin’in yeğeni Yolluğ Tegin yazmıştır.
Bilge, Kül Tegin yazıtının doğu yüzünün ilk satırında dünyanın yaratılışından başlamaktadır. Önce gökyüzü sonra yer yüzü (Yağız Yer) yaratıldığı zaman bunların arasına kişi oğlu (İnsanlık) yaratılmıştır. İnsanlığı idare etmek maksadıyla Bilge’nin ataları Bumin ve İstemi tahta çıkarılmışlardır.
Türk Devletinin kutsallığı ve sahip olması gereken sınırlar:
Görüldüğü gibi Bilge’nin kafasında türk ülkesinin sınırları yoktur. Onun ufkunda insanlığı gözünün ulaşabildiği sınırları, yani bütün dünya Türk yurdudur. Sadece Türkler kasdedilmemiş dünya ve insanlık bütün olarak düşünülmüştür. Bu sözler tarihte Türk devlet anlayışının hedefini açıklayan en iyi kaynaktır. Dünyada hakim idareci unsun Türklerdir. Diğer bütün milletler eşittir. Türk ülkesinde herhangi bir huzursuzluk çıkarmadıktan sonra rahatça yaşayabilirler. Yani Türk devletinin tebası olabilirler. Ancak, Türk devleti kutsaldır ve ebediyete kadar yaşamalıdır.
|