MAYA UYGARLIĞI :
Mayalar bütün Amerika halkları gibi, Asya’dan kalkıp Bering boğazından geçerek, günümüzde torunlarının yaşadığı topraklara henüz bilinmeyen bir tarihte yerleştiler. Ama yine de bu halklar, olağanüstü bir istikrar dönemi yaşadılar. Tarihteki kararsızlıklara rağmen Mayalar, M.Ö. 2. bin yıldan bu yana yerlerinden ayrılmadılar. Maya toprakları, Meksika’nın güneydoğusunu, Belize ve Guetemala’yı, El Salvador ve Honduras’ın batısını kaplar. Ülke bütünüyle tropikaldir. Ama bu yeknesaklık yalnızca görünüşte kalır. Mayaların yaşadığı topraklar jeolojik bakımdan üçe ayrılır: güney kesimdeki verimli ve ılıman yüksek volkanik topraklar, orta kesimdeki, büyük nehirler tarafından çok iyi akaçlanan alçak topraklar ve kuzey kesimdeki yer altından akaçlanan kalkerli, çorak, Yucatan platosu.
Belize ve Yucatanda , yüksek topraklarda, M.Ö. 2. bin yıl öncesine aityerleşme izlerine rastlanmıştır. Ama arkeologların Cuello’da ortaya çıkardığı en eski evler ve hemen yakınındaki kamu binaları M.Ö 1000 yılına aittir. Arkeologlar bu arada bir de örgü biçimli bir motifle karşılaşmışlardır. Genellikle güç fikriyle birleşmiş olan bu motif, toplumsal bir hiyerarşinin belirtisi sayılır. Uzak maden yataklarından getirilmiş olan yeşim gibi minerallerden yapılmış olan nesneler, uzak yerlerle alışveriş yapıldığını gösterir. Mayalar yavaş yavaş bütün alçak topraklara yerleştiler. Bununla birlikte onların, komşu medeniyetlerle ne gibi ilişkilerinin olduğunu ortaya koymak zordur. Güneyin yüksek topraklarında yer alan izapa, abaj, takalik gibi merkezlerin bazı özellikleri, olmeklerden miras aldıkları sonra da kendi geleneklerini oluşturdukları söylenebilir. Ancak alçak topraklardakileri nasıl edindikleri henüz aydınlanmamıştır. |