İstikrarsız çevre şartları, gelişmemiş teknolojileri ve sürekli artan nüfusları yüzünden Mayalar, son derece korktukları bir kadere karşı koyamadılar. Savaş ve iç bunalımlar, önce sitelerin gerilemesine daha sonra da çökmesine neden oldu. Bazı bölgeler uyum sağlayabilme yetenekleri veya yabancıların yardımları sayesinde ortak kaderden kaçabildiler.
Maya ülkesi yavaş yavaş; Yucatan, Tulum, Tayasal gibi küçük merkezler çevresinde toplanmış rakip eyaletlere bölündü.
İspanyollar Yucatana girmeyi denediler, bölünme sürüyordu ama toprakların fethi pek o kadar kolay olmadı Yucatan ancak 1540 yılında boyunduruk altına alınabildi. Tayasal da 1697 de düştü. Bir buçuk yüzyıl sonra kastlar arasında ortaya çıkan isyanlar da fetih hareketinin yüzeyde kaldığını gösterdi.
|