"Ömür aziz degil, emek azizdir, emek bosa giderse bunun acisi uzun seneler gitmez"le emegin degerine, "Tanri herseye bir sebep yaratir, iyi ve kötü herseyi o nasîb eder.", Çocuklarin iyi veya kötü olmalarina anne ve balari sebep olur." sözleri ile aileye, "Her isi bilerek ve danisarak yapmalidir, danismayan her isinde zarar görmüs ve sonunda pisman olup inlemistir."le de istisareye, toplumu ve insani etkileyen birçok noktaya deginmistir.
Kutadgu Bilig'de töre kavraimnin çok büyük bir sekilde önem verdigi hususlardan birii ise ahlaktir. Töreye göre ahlak; insanin tabii nizami ile uyum içinde bulunmasi; kendi fitratini ihtiyaç duydugu, bünyesindeki manevi isdidatlarinin, öz cevherinin, gönlünün tekamülünün hayat bulmasi için uyulmasi gereken ilahî prensiplerdir... (KB 1984)
Töre'nin ahlak anlayisinda bir iyilik ve kötülük mücadelesinin oldugunu görürüz ki bu bize Uygur Tüikleri'nin bir ara kabul ettigi Maniheizm dinin bile etkisini hala korudugu gerçegini gösterir. Bu mücadelenin temelinde ise kötülügün devamli zayif kalmasi ve bundan dolayi iyiligin günesini gölgelemek istemesi olusturur.
Töre kavraminin Türk toplum hayatinda büyük bir öneme sahip olmasi ve ferdî iliskilerin düzene konmasinda büyük islevlerde bulunmasi, onun dogal olarak bir adalet anlayisina sahip olmasina neden olmustur.
Odgimis'm Küntogdi'ya;
"Tanri, seni adalet için bu mevkie getirdi; haydi adil ol, adalet içinde yasa." ifadesiyle törenin adaleti saglayan bir sistem ve Tanri emri olduguna temas etmistir.
|