19-02-2007, 13:47
|
#7 |
| Guest |
iv) Bu yerde şu önemli hususu da belirtmek de yarar var: Türkçülük akımının felsefesini yazmış olan Türkiyeli sosyolog Ziya Gökalp 1990 yılından beri Batı Türkistan'daki cumhuriyetlerde tanınmaya başladı ve onun eserleri Kazakça ve Özbekçeye çevrilerek yayınlandı. Ziya Gökalp dışında Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek gibi Türkiyeli Türk yazar, şair, fikr adamı ve politikacılarının eserleri de Orta Asya Türk devletleri basınında tanıtılmaktadır. Türkiye'nin İstiklal Marşı bundan bir yıl kadar önce hem Kazak Türkçesine, hem de Özbek Türkçesine çevirilerek yayınlandı. Orta Asya devletleri bundan 70 yıl önce Anadolu ile kopan tarihi, kültürel ve politik köprülerini şimdi yeniden kurmaya çalışıyorlar. v) Ancak, Orta Asya ile Türkiye arasındaki ilişkilerde bir yandan Rusya, bir yandan Çin, başka yandan ise İran bugün olduğu gibi, gelecekte de iki önemli engel teşkil ediyorlar. Rusya'nın Orta Asya ile politik, ekonomik, askerî ve coğrafî yakınlığı, İran'ın Orta Asya ile coğrafî ve dini yakınlığı, Türkiye'nin ise Orta Asya ile tarihî, millî, dinî ve kültürel yakınlığı var. Orta Asya devletleri, özellikle Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan hem ekonomik hem de politik ve askeri sahalarda Rusya'nın dar çemberini yararak Türkiye ve başka devletlerle ekonomik, politik ve askerî bağ ve ilişkilerini artırdıkça, onların politik ve ekonomik bağımsızlıkları da o kadar sağlamlaşacaktır. Bu ise, bir yandan beş Orta Asya devleti başındaki liderlerin Rusya ile Çin ve başka dünya devletleri arasındaki ilişkilerde politik manevra kabiliyetlerine, başka yandan ise, bu cumhuriyetlerdeki yönetici ve muhalefetin (ya'ni aydınların) milli şuura ve günümüzün demokratik özgürlüklerine saygılı olarak birbirileriyle ahenkli ilişki içinde olmalarına bağlıdır. Bağımsızlık devrinden bugüne kadar beş Orta Asya cumhuriyetinden yalnız Kazakistan'da (7 Mart 1992) hür parlamento seçimleri yapıldı. Başka cumhuriyetlerin parlamentolarında hâlâ eski komünist partisi üyeleri salt çogunluğu teşkil ediyor. Kırgızistan cumhurbaşkanı Askar Akayev dışında, başka devletlerin cumhurbaşkanları eski komünist partisi birinci sekreterleridir. Ancak, bu durumu komünistler ve komünist o1mayanIar diye basite indirgemek, Orta Asyadaki politik dengeyi doğru olarak izah edemez. Bugün komünist felsefesi kesinlikle inkâr edilmiştir, ancak hem sosyal, hem de politik ve ekonomik alanlarda eski komünist alışkanlıklar ve ba'zı teşkilatlar devam ediyor. Sonuç olarak şunu söyliyebiliriz: Orta Asyadaki beş eski Sovyet cumhuriyetinde komünist politik idareden "çok partili" demokatik rejime, Marksist ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş dönemi oldukça sıkıntılar ve problemlerle doludur. |
|
|  |