Osmanlı toplumu içinde ekonomik veya dini sebeplerle ortaya çıkan ayaklanmaların, devlet düzenini tehdit eden olaylar olarak değerlendirildiği gözlenmektedir. Şeyh Bedreddin ayaklanmasını destekleyen Türkmenler, Müneccimbaşı tarafından akılları füsun ve efsane ile çelinmiş “cahil ve beyinsiz” olarak tanımlanır. Solakzâde ise bunlara “bazı saf Türkler” der. Güney Anadolu’da patlak veren ve Osmanlı Devleti’ni bir hayli uğraştıran Şah Kulu ayaklanması Müneccimbaşı tarafından “rafıziliğe ve dinsizliğe eğilimli eşkıya güruhu”nun ayaklanması olarak tasvir edilir. Şah Kulu adı daha çok “Şeytan Kulu“ olarak vasıflandırılır. İsyancıları, Hadidi: ”kızılbaş-ı evbaş” ve ”keçi uğrusu (hırsızı)”, Celalzâde: “eşirra vü etrak” ve “kavm-i dall ü gümrah" (yolunu yitiren sapık kavim) olarak nitelendirirCelalzâde, Osmanlı ordusunu “muzaffer Türk ordusu“ olarak vasıflandırdıktan sonra “dağın göğüs ve eteği hilekar Türkmen cesetleri ile dopdolu “ olduğunu belirtir
Bu ayaklanmalarda da Türkmenlerin etkin bir rol alması elbette tarihi tesadüf olmayıp, ayaklanma merkezlerinin Türkmenlerin yoğun olarak bulunduğu bölgeler olması ve çoğunlukla da adı geçen topluluğun mensuplarının bir bölümünün Osmanlı idaresinden hoşnut olamayan bir zümreyi teşkil etmesinden kaynaklanmaktadır. |