Bir kişiye verilen zeamet o kişi öldüğü zaman, zeamet boş kaldığı zaman, terar başka bir kişiye zeamet olarak verilir ve o yer bölünmezdi. Mesela 25.000 akçalık bir zeamet yine aynı miktarda olmak üzere başkasına verilrdi. Bu tür zeametlere tezkereli zeamet adı verilirdi. Bunun dışında, aslında tımarken alınan terakkilerle zeamet lan yerler, sahibi öldüğü zaman bşkalarına toprak geliri bölünerek tımar olarak verilirdi. Osmanlı Devlerinde 1520-1535 tarihleri arasında Anadolu eyaletin’de 195, Rumeli eyaleti’nde ise 384 zeamet vardı.
Zeamet sahipleri zeametlerindeki vergileri bütünüyle kendilerine alır, sancakbeyiler ve subaybaşılar müdahale edemezlerdi. Savaş samanlarında cebellüleri ile birlikde sancakbeylerinin kumandası altında sefere iştirak ederlerdi. Savaş olmadığı anda ise kimseye bağlı olmazlar, hatta toprakları içindeki suçluları kendileri yakalarlar, başkaları karışamazdı.
Zeamet bazen müşterek olarak verilebilrdi. Bu tür tevcihlerde iki hususiyet göze çarpmaktadır. Bunlardan ilki, bazen bir köyün iki kişiye birden “ber-vech-i iştirra” yani eşit olarak verilmesi, şekli idi. İkinci hususiyet ise bir bölgenin gelirinin taraflardan birine az diğerine daha fazla hisse kaydedilmesi şeklidir. |