Osmanlı - Rus İlişkileri (1492-1700)
I. Osmanlı-Kırım-Rus Dostluk Dönemi, 1492-1512
XV. yüzyılın ikinci yarısında III. İvan, Moskova Büyük Knezliği etrafında Rusya'nın birliği ve Altınordu Hanları'na karşı bağımsızlığı için uzun bir uğraşıya girmişti. Tarihçi, Moskova'nın Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti yardımına muhtaç olduğu bu dönemi, IV. İvan zamanında Kazan ve Astrahan'ın zaptıyla başlayan Çarlık döneminden dikkatle ayırt etmek zorundadır. 1492-1512 döneminde Moskof Büyük Knezliği, batıda Litvanya-Lehistan, doğuda Altınordu gibi güçlü düşmanlar karşısında Kırım Hanlığı ile müttefik bulunuyor, Kırım Hanı'nı destekleyen Osmanlı himayesinden dolaylı olarak yararlanıyordu. Aşağıda Osmanlı-Rus ilişkilerinin nasıl dostça başladığını ve ikinci dönemde Rusya, Doğu Avrupa'da hakim bir imparatorluk halinde gelişince, bu ilişkilerin nasıl rekabet ve düşmanlığa dönüştüğünü incelemeye çalışacağız.
1492-1512 dönemi, Osmanlı-Rus ilişkilerinde bir dostluk ve dayanışma dönemi olarak dikkatle incelenmelidir.
1475'te Karadeniz'de Ceneviz'in en önemli ticaret limanı olan Kefe, Osmanlı hakimiyeti altına geçer ve Kırım Hanlığı Osmanlıya bağımlı bir devlet olur. Moskova, Altın Ordu-Lehistan ittifakının tehdidi altında iken, Osmanlılar, İran ve Arabistan'daki gelişmelere önem veriyor ve Lehistan'a karşı gerisini güven altına almaya önem veriyordu. 1484-1538 döneminde Lehistan-Litvanya, Doğu Avrupa'nın en güçlü devleti olarak Moldavya'da Osmanlı çıkarlarını tehdit etmekte idi. Öbür yandan, Moskof Büyük Knezliği'ni tehdit eden Altınordu, 1475'ten beri Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelen Kırım'ı tekrar istilâ etmek istiyordu. İşte, Osmanlılarla III. İvan (İvan Vasilyeviç) (1462-1505) arasında yakınlaşmanın arka planda siyasal temeli budur. Bununla beraber, ilk ilişkiler Büyük Knez'in pragmatik ticarî imtiyaz ve güvenceler elde etmek için yaptığı girişimlerle başlar. |