Sahib Giray'ın arkasında hâmisi Osmanlı Sultanı'nın 1551'de bir siyâset değişikliği İvan'a Kazan'ı almak için kaçınılmaz bir fırsat sağladı. Bu sırada Osmanlı Sultanı, Sahib Giray aleyhine dönmüştü. Sahib Giray bu kadar güçlenince Kefe gelirleri üzerinde hak iddiasında bulunmak tedbirsizliğini gösterdi. Onun Osmanlı Kırım'ı için bir tehdit haline geldiğini gören Sultan, onun yerine yeni bir Han, Devlet Giray'ı göndermeye karar verdi. Bunun için Kırım aristokrasisi ile anlaşmak gerekiyordu. Sert hareketleri ile Sahib Giray onları kendi aleyhine çevirmişti. Sultan onu, hanlıktan almayı düşünmekle beraber, Kazan ve Astrahan sorunu için Hanlığı Moskova'ya karşı desteklemeye kararlı idi. Fakat bu nâzik anda, bir iç harbe yol açmadan, yeni Han'ı tahta yerleştirmek gerekiyordu. Onun için Devlet Giray görünüşte Kazan Han'ı olarak atandı ve Sahib Giray'a öyle haber gönderildi. Bu komplo sonucu Sahib Giray katledildi. Devlet Giray Kırım'a geldi ve tahta çıktı. O, Kırım tahtına geçtikten sonra Kazan'a karşı hareket edecekti. İşte Kırım'da bu olaylar geçerken IV. İvan müthiş yopçu kuvvetleriyle güçlendirilmiş bir orduyu Kazan üzerine gönderdi ve 2 Ekim 1552'de Kazan'ı ele geçirdi. Kazan'ın kaybedildiğini gören Devlet Giray Moskova'ya karşı amansız bir savaş dönemi açtı. 1571'de Moskova önüne kadar gelerek şehrin dış mahallerini yaktı; kendisine "Taht Algan" yani Moskova Fâtih'i ünvanı verildi. Devlet Giray'ı Rusya'ya karşı bu saldırı siyâsetinde Osmanlılar desteklediler, ordusuna toplar göndererek güçlendirdiler. Çar İvan, 1554'de Astrahan Hanlığı'nı da imparatorluğu'na kattı ve Orta Asya'dan gelen kervanların ve Hazar Denizi yolu ile İran ticaretinin transit merkezi olan Astrahan'da bir kale yaptı; oradan Terek üzerinde Kazak'ları yerleştirerek Kafkasya'ya sarktı. Doğu Avrupa'da Altınordu'nun vârisliği davasını kaybeden Kırım Girayları şimdi Rusları geri atmak için doğrudan doğruya Osmanlıların müdahalesini istiyor. Moskof'ların Kazan ve Astrahan'da camileri kiliseye çevirdiklerini söyleyerek Sultan'ı kışkırtıyorlardı. Buna karşı IV. İvan Sultan Süleyman'a karşı daima aşağıdan alarak bu iddiaları İstanbul'a yalanlıyor ve Osmanlılarla karşılaşmaktan kaçınıyordu. Olan olmuştu. Rus Çarlığı kurulmuş, Çar Volga Havzası'nı tamamıyla ele geçirmiş, Kafkasya ve Karadeniz'i tehdit ediyordu. Şimdi Don Kazakları, en kuzeydeki Osmanlı kalesi Azak'a saldırıyorlardı. Çar, her defasında bunları itaat altına tutamadığını söylüyor, fakat el altından onları ateşli silahlar, barut ve para gönderip güçlendiriyordu. Osmanlıları en çok kaygılandıran bir gelişme, Çar'ın İran Safevîleriyle dostça ilişkiler kurması, oraya elçi heyetleri göndermesi idi. |