Piri Reis
Doğum: 1465
Ölüm: 1554
Piri Reis Gelibolu’da doğmuştur. Amcası Kemal Reis ile daha çocuk denecek yaşlarda denizlere açılan Piri Reis, iki Dünya haritası ile Kitab-ı Bahriye (Denizcilik kitabı) adlı yapıtın sahibidir.
Birinci Dünya Haritası: 1929 yılında Topkapı Sarayı’nda Güney Batı Avrupa, Batı Afrika, Güney Doğu ve Orta Amerika kıyılarını gösteren bir harita parçası bulundu. Üzerindeki notlar okunduğunda, bu haritanın Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği ve 1517’de Mısır’da Sultan Selim’e sunduğu haritanın bir parçası olduğu anlaşıldı. Parşömen üzerine çizilmiş olan bu haritada dağlar, nehirler, denizlerdeki taşlık yerler ve görülmeyen kayalık yerler gösterilmiş, bölgelere ilişkin notlar düşülmüş, özellik gösteren bitki ve hayvan resimleri verilmiştir. Bu notların en ilgi çekeni, Amerika’nın keşfine ve kıyılarına ilişkin verilen bilgileridir. Enlem ve boylam çizgileri yoktur. Mesafeler kuzey ve güneydeki iki pusula gülüyle ve milleri gösteren ölçek yardımıyla hesap edilmiştir.
Piri Reis bu haritayı yaparken 33 haritadan yararlandığını söyler. Ancak bunların 20’sinin kaynağı belli değildir. 8’i İslam Dünyası coğrafyacılarının haritaları, 4’ü Portekizlilerin çizdiği haritalar, biri de Kolomb’un haritasıdır.
15. yüzyılın sonlarında, Avrupa ülkelerinin zenginliği deniz ticaretine dayanıyordu. Deniz yollarını ellerinde tutan ülkeler, başkalarının bilmedikleri deniz yollarını bilenler, Avrupa’nın en zengin ülkesi olma şansına sahiptiler. Bu nedenle Kolomb ve diğer önemli seyyahların haritaları saklanmış ve kopya edilmelerine izin verilmemişti. Kolomb’un çizdiği ilk Amerika haritası bugün kayıptır. Piri Reis’in Portekizlilerle yaptığı bir savaşta bu haritayı ele geçirmiş olabileceği düşünülmektedir. Böylece Piri Reis’in bu haritası, bugün elde bulunan ve Amerika’nın ilk haritasından yararlanılarak çizilen tek harita olma özelliğini taşımaktadır ve çok mükemmeldir.
İkinci Dünya Haritası: Piri Reis, bundan 15 yıl sonra yine bir Dünya haritası çizmiştir. Bugün elimizde bulunan parçası Grönland, Kuzey ve Orta Amerika sahillerini gösteren kısımdır. Piri Reis, 15 yıl içerisindeki bütün keşifleri izlemiş, önceki haritasında bulunan hataları düzeltmiş ve boş bıraktığı yerleri tamamlamıştır.
Piri Reis, Kitab-ı Bahriye’de ise Akdeniz, Kızıldeniz,Hint Okyanusu ve Çin deniziyle ilgili çok ayrıntılı bilgi vermiş ve böylece denizcilerin yanlarına hiçbir rehber almadan açık denizlerde seyahat etmelerini sağlamaya çalışmıştır.
|