Sürgün ise resmi yetkililerce kararlaştırılmış ve uygulanmıştır. Bunlardan ilki o sırada bir sınır şehri olan Tirebolu Rumlarıyla ilgili olarak, muhtemelen ekim ayı sonunda kararlaştırılmış, halka 9 kasım'da duyurulmuş ve 16 Kasım'dan itibaren uygulanmaya başlamıştır. Rum nüfus ilk aşamada Giresun'a sürülmüş, ardından içerdeki Şebin Karahisar'a yönlendirilmiş ve sürgünler şehre 3 Aralıkta varmışlardır. ...
Bu durumdan endişelenen metropolit Germanos, Kafkasya cephesi kumandanı Vehip paşa nezdinde bir girişimde ulunur, ama hiç bir sonuç alamaz ve aralık ayı başında Bahattin Şakir'in Samsun'a gelmesiyle birlikte sürgün politikası sistemli bir biçimde uygulanır. Bundan sonra Türk çeteleri Samsun bölgesindeki köylere saldırırlar. Aralık sonuna kadar 18 köy tamamen, 15 köy de kısmen yakılmıştır. 9 Ocakta 80 kişi tutuklanır ve ertesi gün Havza'ya gönderilir. Aynı güngenel sürgün uygulaması, Karavangelis'in ilk çetelerini örgütlediği, Samsun Rum varoşundan, Kadıköyden başlatılır.4.000 kişi önce Havza'ya, ardından Çorum'a gönderilir. Giresun çevresindekiRum köylerinin nakli de aynı tarihte başlatılır.Onu Ocak sonunda Bafra çevresi, şubatta da Çarşamba ve Ünye izleyeceklerdir. Buralarda yaşayan 30.000 kadar insan Ankara vilayetine doğru yola çıkarılır.Ordulu Rumlar 1917 Ağustosunda, Sinop Rumları ise 6 Temmuzda nakledilirler. En son olarak metropolit Germanos ile ilgili olarak İstanbuldaki evinde gözaltında tutulma kararı alınır.
Rum techiri, bir yıl önce Ermenilere uygulanandan farklı olarak katliama yol açmamıştır; ne Rum ne de başka hiç bir kaynak bu konuda herhangi bir iddia öne sürmüş değildir. Buna karşılık Yunanlı yazarlar sürülenlerin toplam nüfusun üçte birinden fazla olduğunu ve kayıpların da sürülenlerin toplam nüfusun üçte ikisine ulşatığını ileri sürerek, techiri, amacı sürülen nüfusu yoksunluk ve hastalıklar yoluyla ortadan kaldırmakolan "kansız bir katliam" olarak nitelendirmektedirler. Eldeki doğrudan tanıklardan elde edilen bilgiye göre, sürgünün kendisi çok sayıda ölüm olayına yol açmamış olmakla birlikte, sürgünlerin iç bölgelerde yerleştirmelerinden sonra, salgın hastalıklar, özellikle tifüs pek çok kişinin hayatını almıştı... |