Aynı tarihte Hurst de Samsun'dan bir rapor yazarak, iki Türk çetesinin teslim olduklarını bildirmiştir. Hurst raporunda düzenlediği asıl, aralarında hiç bir ayrım gözetmeden köylere saldıran Laz çetelerinin yarattığını da kabul etmektedir.
Ancak olaylar hızla tırmanacak ve her iki tarafın içinde bulundukları ruh durumunu gözler önüne serecektir. 29 Mayıs'ta terhis edilmiş yedi Türk askeri Mahmutlu köyü yakınlarında, bir çetenin yardımını alan Rum köylüleri tarafından öldürülür. Dört kişi hapse atılır ve Mustafa Kemal, Erzurum'da kumandan olan Kazım Karabekir'e, Karadeniz kıyı şeridindeki Rumların ayaklanabileceğini, buna karşın Türk köylerini silahlandırarak ve jandarmadan yararlanarak karşı koymak niyetinde olduğunu yazar.Ayın 31'inde Germanos, Havza piskoposundan aldığı bilgilere göre Mustafa Kemal'in direnme hareketini örgütlediğini ve bir çok Rum'u hapsettiğini söylemek üzere Hurst'un Samsun'daki bürosuna gelir. Bir gün önce Yunanlılar'ın İzmir'i işgaline karşı Havza'da büyük bir miting düzenlenmiştir. Hurst ertsei gün yola çıkar ve akşam Havza'ya vardığında endişe verici haberler alır. Rivayete göre Mustafa Kemal cuma namazı sırasında camide zehir zemberek bir söylev vermiştir ve ardından Dereköy köyünde üç Rum öldürülmüştür. Ama sonradan sözü edilen bu söylevi kimsenin işitmediği ve aslında bu konuşmayı belediye önünde eşraftan birinin yaptığı, Dereköy'deki kavgada ise iki Türk'ün öldükleri ortaya çıkar.
Ertesi gün Hurst Merzifon'a geçer. Yüzbaşı Levien ona Mustafa Kemal'in 24 Mayıs tarihli raporunda önemli bir çetenin varlığından söz ettiği Gümüşhacıköy'ün askerlerle sarıldığı, Amerikan koleji G.E.White'de açık açık, otuz yıllık deneyimine göre içinde bulundukları durumun tam bir katliam öncesi durum olduğunu söyler. |