O tarihe kadar uzun süreli istilalar ve yabancı vesayetler altında yaşamış olan İtalya, mesajı tek başına bütün bir Ortaçağ Hıristiyanlığını yenileştirmeye yetecek olan Asiseli ermiş François’yı başka ülkelerden daha çok içine sindirmiş olan bu ülke, denizlere canlılık getirmiş ticaret ile onarılmış olarak manevi bağımsızlığını ve yaratıcı gücünü yeniden bulmaktadır.
Batının taşınır büyük servetlerinin gelip yığıldığı İtalya kentlerinde, doğuyla temas sonucu zenginleşmiş ve Roma kültürünün gençleşmiş kalıntılarıyla git gide bağlar kuran özgün bir kültür oluşmaktadır. Fransa’nın edebi mirasına konan ve türlere yeni yaşam veren bu İtalya idi. Şövalye romanı geleneği Capetlerin krallığında çekiciliğini yitirmiş bir şekilde çoğalırken XIV. yüzyıl başlarında Lombardiya tiranlarının saraylarında kendine yer bulur. Önce Sicilyalı, sonra Toskana ve Bolonyalı olan şair ve trubadurların kurumuş lirizmine "dolce still nuovada" yeni bir soluk katar.
Son olarak hem skolastik hem mistik olan klasik Ortaçağ kültürü, yine aynı anda Dante’nin (1265-1321) içindeki iman ile Papalık monarşisinin acı eleştirisinin, Virgilius ve Asristotales’e hayranlıkla İbni Rüşt bilgisinin ve son olarak da saray aşkının yüceltmenin birbirine karıştığı ilahi komedyasında en görkemli sonucuna varır.
Antik usullere bağlılık, dışarıdan gelen heykel anlayışını da değiştirir ve Roma geçmişine çevirir yüzünü. Sicilya XIII. yüzyıl sonunda antik heykelin yeniden doğuşuna tanık olur. Toscana’da bir grup sanatçı Fransa’dan gelme ikonografik konuları doğrudan doğruya oyma taş sandukalardaki figürlerden esinlenerek yorumlarlar. XIII. Yüzyıl sonlarındaki bu hareket resme de sıçrar. İtalya’nın karanlık kiliselerinde yer bulamamış olan vitray sanatından bağımsız olan resim, Bizans’ın etkisi altındaydı ve kimi mozaikler hala doğudaki örneklerine öykünme içindeydiler. Ne var ki Roma’da kimi sanatçılar Grek doğunun yavan ve donmuş suretlerini kopya etmekten vazgeçerek antik figürlerdeki hareketi ve hacmi yeniden bulurlar. Bunlar Giotto’nun habercileridir. |