1. SERMAYENİN KÜRESELLEŞME BİÇİMLERİ ve KOŞULLARI
1. Dolaysız Yatırımlar
Sermaye birkaç biçimde küreselleşiyor: Biri, çokuluslulaşma yoluyla şirketlerin dış ülkelerde dolaysız yatırım yaparken artık küresel düzeyde kar planları yapmaları. 1980’li yıllardaki serbestleşme sürecine kadar dolaysız dış yatırımlar ciddi kısıtlamalara tabidi: Ülkelerin çoğunluğu bazı kesimlerinde yatırımları dış sermayeye kapalı tutuyor, bazen ancak yeni teknoloji getirene kapılar açılıyordu vb. 1980’deki özgürleşme sürecinde koşullar en az düzeye indirildi
ÇUŞ’un GOÜ’ye yatırım yap*malarının çeşitli nedenleri var: Bir kere ,emek-yoğun mallar için işçi haklarının daha kısıtlı fakat işçilerin beceri düzeyinin yüksek olduğu ülkeleri tercih ediyorlar. İkincisi 1980’li yıllarda yükselen doğayı koruma akımını getirdiği yükler: doğayı çok kirleten sanayiler yasal kısıtlaması olmayan ya da az olan GOÜ’ye taşınmaya başladı. Üçüncüsü, geçmişte yüksek gümrük duvarlarını aşamayan Merkez şirketleri eskiyen teknolojili donanımı bu korunmuş pazarlara taşıyor.
Getirilen serbestleşme, böylece Merkez’in yeni karlılık durumuna uygun Çevre ortamını hazırladı. ABD’de borsa krizini izleyen yıllarda GOÜ’ye dolaysız dış yatırımlarını hızla arttığını, 1987’de 10 milyar dolardan, 1995’de 90.3 milyar dolara fırladığını göstermekte.
Ancak dolaysız yatırımların büyük kısmı Merkez’in içinde, sanayileşmiş-bilgi çağına geçmiş ekonomilerin kendi aralarında gerçekleşir. 1996’da Dünya Bankası kayıtlarına göre GOÜ’de dolaysız yatırımlar 108.8 milyara çıkarken, Merkez’de 195.9 milyar düzeyindeydi.
|