1.1.Kar Payı ve Vergi Alacağına İlişkin Genel Esaslar
Yukarıda belirtilen kazanç unsurlarından elde edilen kar payları ve bunlar üzerinden hesaplanan vergi alacağı Gelir Vergisi Kanunu’nun 75 ve mülk.75’inci maddelerinde belirtilmiştir.Aşağıda her iki kavram ayrı ayrı incelenerek vergilendirme esasları tespit edilmeye çalışılacaktır.
a-Kar Payı Kavramı ve Yasal Düzenlemeler
Kar payı niteliğindeki menkul sermaye iratları aşağıdaki şekildedir.
-Her nevi hisse senetlerinin kar payları(Kurucu hisse senetleri ve diğer intifa senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kar payları dahil),
-İştirak hisselerinden doğan kazançlar(Limitet Şirket ortaklıklarının,iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir),
-Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları olarak tanımlanmıştır.
Ayrıca,1994 yılından itibaren “vergi alacağı”sistemi getirilmiştir.
Vergi alacağı elde edilen kar payının 1/3’ünü teşkil eder.
b-Vergi Alacağı ve Yasal Düzenlemeler
3946 sayılı Kanunla GVK’nın 75’inci maddesinin ikinci fıkrasına eklenen 13’üncü bent hükmüyle“vergi alacağı”menkul sermaye iradı olarak sayılmıştır.Mükerrer 75’inci madde hükümlerinde vergi alacağı kavramı aşağıdaki belirtilmiştir;
¹Bu tutar 95/7593 Sayılı B.K.Kararı ile 1996 ve müteakip takvim yıllarına ait gelirlere uygulanmak üzere,B.K.’nca 8.12.1994 te kararlaştırılmıştır
Tam mükellefiyete tabi kurumlarca;
-Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilere dağıtılan kar payları,
-Adi ortaklıklara,kollektif ve adi komandit şirketlere dağıtılan kar payları,
-Eshamlı komandit şirketlere dağıtılan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklarına isabet eden kısmın,1/3’ü bunların vergi alacağını teşkil eder denilmektedir.
Ancak,belirtildiği gibi vergi alacağı tam yükümlüler için geçerli olmakta dar yükümlü gerçek kişilerin,tam yükümlü kurumlardan elde ettikleri kar payları için vergi alacağı hesaplanmayacaktır.Ayrıca yatırım fonlarının katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kar payları için vergi alacağı hesaplanmayacağı ayrıca hüküm altına alınmıştır.
c-Kar Payları Elde Edilmesi ve Yıllık Beyannamede Toplanması
Genel olarak,kar payları da dahil olmak üzere menkul sermaye iratlarında elde etme,gelirin hukuki ve ekonomik tasarruf etme imkanının doğmuş olmasına bağlanmış ve konuya ilişkin yayınlanan 191 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğde,“hukuki tasarruf ”gelir sahibinin gelir üzerinde talepte bulunma hakkını;“ekonomik tasarruf”ise ödemeyi yapacak olan tarafından gelir sahibinin emrine amade kılınması ifade edeceği,bir gelirin hukuken talep edilebilir hale geldiği halde,ödemeyi yapacak olanın yükümlülüklerini yerine getirmemek suretiyle gelirin fiilen sahibinin emrine amade kılınmaması halinde,gelir elde edilmiş kabul edilmeyecektir.
Hangi hallerde beyanname verilmeyeceği ise,GVK’nun 86’ıncı maddesi hükümlerine göre inceleme konumuzu oluşturmaktadır.Buna göre aşağıdaki hallerde gelir toplanmayacak ve beyanname verilmeyecektir:
-Tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları toplamı 900 milyon² lirayı aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ve vergi alacağı dahil olmak üzere kurumlardan elde edilen kar payları,
-Dar mükellefiyette ise,yukarıda belirtilen kazanlardan herhangi bir tutar sınırlaması olmaksızın tamamı üzerinden yukarıda belirtilen hükümler uygulanacaktır |