Gümrük Birliği ile sanayi mallarının serbest dolaşımı çerçevesinde gümrük vergilerinin sıfırlanması, miktar kısıtlamalarının kaldırılması yükümlülüğünü yerine getiren Türkiye, aynı zamanda DTÖ üyeliğinden doğan mevcut gümrük vergilerinin üçte bir oranında indirilmesi yükümlülüğünü de kısmen karşılamıştır. Öte yandan, Gümrük idarelerinin modernleştirilmesine yönelik çalışmalar, büyüyen dış ticaret hacminin gerektirdiği kontrol işlemlerinin de daha etkin yerine getirilmesi ve gümrük idarelerinin yasa dışı işlemleri tespit ederek engellemesinde belirgin bir iyileşme yaratmıştır.
Gümrük vergileri ile ilgili düzenlemelerin yanı sıra, Topluluğun gümrük konusundaki kanun yönetmelik ve idari tasarruflarına uyum sağlanmasını hükme bağlayan Ortaklık Konseyi Kararı ile Türkiye, Birliğin Gümrük K****u oluşturan 2913/92 ve 2454/93 sayılı iki tüzüğünü kendi mevzuatına aktarmayı üstlenmiştir. Dört yıllık bir gecikme sonucunda 5 Şubat 2000 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile Türkiye bu yükümlülüğünü yerine getirmiş, malların menşei, gümrük değeri, Gümrük Birliği alanına giriş ve çıkışlar, gümrük işlemlerine ilişkin Topluluk Gümrük K****a uyum sağlanmıştır. Kanun çıkıncaya kadar geçen sürede gümrük işlemlerinin aksamaması için varolan ticaret rejimine getirilen değişiklikler ve de facto uygulamalarla Gümrük Birliği yürütülebilmiştir.
5.2. Serbest Ticaret Anlaşmaları
1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 16. maddesinde belirtildiği gibi 2001 yılına kadar Topluluğun tercihli ticaret rejimine uyum çerçevesinde Türkiye’nin, AB’nin serbest ticaret anlaşmaları (STA) imzaladığı üçüncü ülkelerle Serbest Ticaret Anlaşmaları müzakere etmesi gerekmektedir.
Türkiye halihazırda EFTA; İsrail, Makedonya ve 10 MDAÜ ile Serbest Ticaret Anlaşmalarını yürürlüğe koymuştur. Ayrıca Fas, Tunus, Mısır, Filistin, Hırvatistan, Güney Afrika, Faroe Adaları ile müzakerelere başlamış, Malta ve Ürdün ile de müzakere hazırlıklarını yürütmektedir.
1980 yılından itibaren ithal ikameci sistemin yerine ihracata dayalı büyüme politikası izleyerek yeni pazarlar bulma ve ihracatını ürün bazında çeşitlendirme hedefini güden Türkiye için serbest ticaret anlaşmaları önemli ticari açılımlar yaratmaktadır. Yürütülen müzakerelerin tamamlanması halinde Türkiye, yaklaşık 40 ülke ve 800 milyona yakın nüfusla dünyanın en büyük serbest ticaret alanı içerisinde avantajlı koşullarda ticaret yapma imkanına sahip olacaktır.
Ölçek ekonomilerinin oluşmasında STA’lar, maliyetlerin minimize edilmesi ve pazarın büyümesi yönünde önemli avantajlar sunmaktadır. Serbest ticaret anlaşması imzalanmış üçüncü ülkelerden daha uygun koşullarda hammadde ve yarı mamul temin edebilecek olan Türk sanayicisi üretim maliyetlerini düşük tutabilecek, dünya piyasalarında rekabet gücünü artıracaktır. Özellikle MDAÜ’lerle gerçekleştirdiği serbest ticaret anlaşmaları, Türk Cumhuriyetleri ve Rusya ile olan ticareti de etkileyecek, söz konusu ülkelerle yakın işbirliği içerisinde olan MDAÜ’lerle, ortak yatırımlar gerçekleştirmek mümkün olacaktır. Ayrıca Türkiye’nin imzalamış olduğu ve müzakerelerini sürdürdüğü serbest ticaret anlaşmaları ile elde etmiş olduğu müzakere pratiği de bir diğer önemli husustur.
|