Beşiktaş Forum ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi - Tekil Mesaj gösterimi

01-03-2007, 13:26

3.2.KÂRDAN ORTAKLIK PAYININ HESAPLANMASI

3.2.1.T.T.K.’nın 466/1 ve 469/1 Maddeleri Uyarınca Safi Kâr Üzerinden Yasal Yedek Akçe Ayrılması

3.2.1.1.Yedek Akçe Kavramı

T.T.K. incelendiğinde yedek akçeye ilişkin genel bir tanımlamaya rastlanılmaz. Kanunda ancak yedek akçenin ayrılışına ilişkin bir takım hususlar düzenlenmiştir.
Yedek akçe teoride, elde edilen şirket kârının dağıtılmayarak işletme bünyesinde bırakılan kısmı olarak tanımlanır. Bir başka şekilde yedek akçeyi, özsermayeyi aşan net mal varlığı olarak da tanımlamak mümkündür.
“Ayrıca yedek akçeler, meydana gelebilecek zararları karşılamak için kârdan ayrılan fonlardır(37).”Sermaye şirketlerinde 3. kişilere karşı sorumluluk sermaye ile sınırlı olduğundan bu şirketlerde yedek akçe ayrılması daha fazla önem taşır. Zira yedek akçelerle ilgili hükümlere Ticaret Kanunumuzun, anonim şirketler bölümünde rastlıyoruz.

3.2.1.2.Yedek Akçelerin Ayrılma Nedenleri

İşletmeler aşağıdaki nedenlerle elde ettikleri kârı dağıtmayarak şirket bünyesinde yedek akçe olarak tutabilirler. Bunlar;
a) İşletmenin devamlılığı ve gelişmesini sağlamak,
b) Borçların zamanında ödenmesini sağlayarak, alacaklıların haklarını korumak,
c) Dönem kârının belirlenmesindeki subjektifliği ortada kaldırmak veya azaltmak,
d) Kredi sözleşmelerinden doğan yükümlülükleri yerine getirmek,
e) İş hayatındaki belirsizliklerden doğan riski azaltmak, gelecekteki olası zararları karşılamak,
f) Varlıklardaki olası değer düşüşlerini karşılamak,
g) Kâr dağıtımında istikrar kazanmak,
h) İş hacminin gelişmesi nedeni ile artacak işletme sermayesi gereksinimini karşılamak halleridir.
3.2.1.3.Yedek Akçe Türleri
T.T.K.’ya göre yedek akçeleri dört grupta toplayabiliriz. Bunlar;
a) Gizli Yedek Akçeler (T.T.K. mad. 458),
b) Kanuni Yedek Akçeler (T.T.K. mad.466),
c) Diğer Yedek Akçeler (T.T.K. mad.467-468).
3.2.1.3.1.Gizli Yedek Akçeler
Bilançolarda açıkça yer almayan ancak gerçekte mevcut olan ve muhasebe kayıtlarına intikal etmediği için bilançoda gizli olan yedeklerdir. Bilançoda gösterilmemiş olduklarından sadece yöneticiler ve denetçiler tarafından bilinirler. Ayrıca gizli yedek akçeler kâr dağıtım tablosunda yer almazlar.
“Vergilerin doğru hesaplanması maksadı ile tanzim edilen bir bilanço gerçekten elde edilen kazancın tespiti gayesine hizmet ettiği halde aksiyonerlerin ve ortaklık alacaklılarının devamlı menfaatlerini nazara almaya mecbur olan bir idare meclisi, gelecek yılların iktisadi rizikolarını hesaba katarak muhtemel zararlara karşılık olmak üzere bilançoya açıkça konan yedek akçelerinden başka aktiflere gerçek kıymetten aşağı bir değer biçmek ve dolayısıyla kâr miktarını indirmek sureti ile gizli yedek akçesi kurmak ihtiyacı duyabilir”(38).
Gizli yedek akçe aktifin olduğundan düşük gösterilmesi veya pasifin yüksek gösterilmesi yolu ile oluşturulur. Bunları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;
a) Stokların piyasa değerinden düşük bir değerle değerlenmesi,
b) İşletme portföyünde yer alan hisse senedi ve tahvillerin borsa değeri veya rayiç değer ile alış değerinden düşük olanı ile değerlenmesi,
c)Aktife kayıtlı iktisadi kıymetlerin aktife girdikleri değerde değerlenmesi, yeniden değerleme vb. uygulamaların yapılmaması,