d) Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin normal aşınma, yıpranma ve eskime oranlarından daha yüksek bir oranla amortismana tabi tutulması,
e) İşletmenin bilinçli olarak kârını düşük göstermesi,
f) Bazı karşılıkların konusu kalmamasına veya riski ortadan kalkmış olmasına karşılık ayırmaya devam edilmesi veya gereğinden fazla karşılık ayrılması,
g) Borçların olduğundan yüksek değerle değerlenmesi,
h) Hayali borçlar gösterilmesi,
ı) Kıdem tazminatı dolayısıyla doğacak borçların yabancı kaynaklar arasına alınması.
3.2.1.3.2.Kanuni Yedek Akçeler
Ticaret şirketlerinden sermaye şirketleri T.T.K.’nın 466. maddesi uyarınca yedek akçe ayırmak zorundadırlar. Bu şirketlerden A.Ş. türünde kurulması zorunlu olan bankalar ile sigorta şirketleri ayrıca kendi kanunlarına göre de yedek akçe ayıracaklardır. Kanunca ayrılması zorunlu olan yedek akçelere “Kanuni Yedek Akçeler” denir.
T.T.K.’nın 466. maddesinde yer alan kanuni yedek akçeleri şöyle sınıflandırabiliriz.
a) Birinci Tertip Yedek Akçe: Esas yedek akçe olarak da bilinen bu yedek akçe,kanuna göre her yıl safi kârın 1/20, ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaşılıncaya kadar ayrılır. Buna göre ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaşıldıktan sonra birinci yedek akçe ayrılması zorunlu değil, isteğe bağlıdır. Buradaki safi kâr deyimi; ticari bilanço kârından varsa geçmiş dönem ticari bilanço zararları düşüldükten sonra kalan kısmı belirtir.
b) Emisyon Primleri: Birinci tertip yedek akçe ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaştıktan sonra dahi bazı tutarlar birinci tertip yedek akçeye ilave edilir. İşte bunlardan biri de emisyon primleridir.
Emisyon primi, hisse senetlerinin çıkarılmasında, çıkarma masrafları indirildikten sonra itibari kıymetten fazla olarak elde edilen hasılatın itfalara veya yardım ve hayır işlerine sarf edilmeyen kısmıdır. Hisse senedi ihraç işlemi sırasında böyle bir tutar varsa, bu tutarın başka bir amaçla kullanılması mümkün olmayıp özkaynaklarda gösterilmesi gerekir.
c) İptal Edilen Fazlalık: Anonim şirketler gerek kuruluş aşaması gerekse sermaye arttırımları esnasında hisse senedi ihraç edebilirler. Hisse senetlerinin ortaklar tarafından satın alınmasında senet bedelleri tamamen ödenebileceği gibi, bir kısmı da şirket yönetim kurullarınca yapılacak ödeme çağrısına (apel) uygun olarak ödenebilir. Ancak bu ödeme çağrısına cevap vermeyen ortakların hisse senetleri iptal edilerek yerlerine yeni alınan ortaklar için hisse senedi ihraç edilebilir. Yeni hisse senedinin ve eski hisse senedi için alınan peşinattan sağlanan hasılat ile hisse senedinin nominal değeri arasındaki farkın yedek akçeye ilave edilmesi gerekmektedir.
d) İkinci Tertip Yedek Akçe: Ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaşanbirinci tertip yedek akçeye ilave edilecek tutarlardandır. T.T.K.’nın 466. maddesine göre; %5 kâr payı ayrıldıktan sonra pay sahipleri ile kâra iştirak eden diğer kimselere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın 1/10’u da bu yedek akçeye ayrılacaktır.
II. Tertip Yedek Akçenin ayrılabilmesi için kâr dağıtım kararının verilmesi gerekir. Dolayısı ile kâr dağıtılmayacaksa 2. tertip yedek akçe de ayrılmayacaktır. Bu durumda cari dönem zararla kapanmış olsa dahi eğer geçmiş dönem kârından dağıtım kararı verilmiş ise 2.tertip yedek akçe ayrılır.
II. tertip yedek akçe şirket kârından pay alacak tüm grupların kâr payları üzerinden hesaplanır.
II. tertip yedek akçe dağıtılması kararlaştırılan kârın 1/10’u oranında ayrılır.
Sermayeye ilave şeklinde yapılan kâr dağıtma kararlarında II. tertip yedek akçe ayrılmaması gerekir. |