imparator

1)Vergi sisteminin adil olmaması:

· Gelir üzerinden alınan vergiler beyan esasına dayanmakla birlikte, vergi tahsilatı büyük ölçüde vergi kesintisi ile sağlanmaktadır. Gelir vergisinde götürü unsurlar yaygındır.

· Emek ve sermaye gelirlerinin farklı vergilendirilmelerini öngören ayırma kuramı etkin bir şekilde uygulanamamaktadır. “Üniter vergilenme esası” politika olarak benimsenmişse de tam anlamıyla uygulamaya konulamamıştır. Asgari ücret üzerinden vergi alınırken ücret dışındaki diğer bazı gelirler yüksek istisna hadleri nedeniyle vergi dışı bırakılmaktadır.

· Vergi teşvik sisteminin selektif olmaması nedeniyle, teşvikler, kendilerinden beklenen yararı sağlamadığı gibi vergi kayıp ve kaçağının kaynağı haline gelmektedir.

· Ekonomide yaşanan yüksek oranlı kronik enflasyon, işletmeleri, lisans yapılarına göre farklı oranda da olsa olumsuz etkilemektedir.
· Katma değer vergisinde farklı mal ve hizmetlere uygulanan farklı vergi oranları verginin tarafsızlığını ortadan kaldırmaktadır.

· Vergi aflarının sık sık yapılması ve devamlı surette gündemde tutulması adaletsiz vergi yapısının daha da güçlenmesine zemin hazırlamaktadır.

2)Vergi sisteminin sistematiği bozulmuştur:

· Vergi yasalarında, çok kapsamlı olmasa bile her yıl değişiklik yapılmaktadır. Yapılan bu değişikliklerin birçoğu vergi yada maddeleri arasındaki uyumu ortadan kaldırmaktadır.·

· Vergi sisteminde çok sayıda istisna, muafiyet ve indirimler bulunmakta, bunların hesaplanmasına ilişkin özel düzenlemeler vergi sistemindeki karmaşıklığı daha da arttırmaktadır.

· Vergi yasalarına ilişkin uygulamalara, büyük ölçüde, yasalara eklenen geçici ve ek maddeler yön vermektedir.

· Özel kanunlarda vergilendirmeye ilişkin hükümlere yer verilmektedir.

3)Gelir idaresi ve vergi denetiminde yeniden yapılanma gereği: Bugünkü örgütlenme yapısıyla gelir idaresi ve vergi denetim birimleri kayıt dışı ekonomi ile yeterince etkin bir şekilde mücadele edebilecek durumda değildir.

4)Vergi yargı organları etkin ve hızlı çalışamamaktadır:

· Vergi uyuşmazlıklarının çözümü uzun zaman almaktadır.

· 647 sayılı kanunun hakime verdiği takdir yetkileri nedeniyle hürriyeti bağlayıcı cezalar etkin bir şekilde uygulanamamaktadır.

· Vergi yargısında görev alan üyelerde mesleki uzmanlaşma eksikliğinin sıkıntıları yaşanmaktadır.

5)Vergi yasalarından kaynaklanan hususlar:

· Genel olarak vergi oranları yüksektir.

· Geçmişe yürüyen ve geçmişi esas alan yasalar yürürlüğe konmaktadır.

· Vergi sistemi, gerekli ve yeterli oto – kontrol mekanizmalarından yoksundur.

· Maliye Bakanlığı, kayıt dışı ekonominin önlenmesi için verilen bazı yetkileri ya hiç kullanmamakta yada kullanılan yetkiler etkin şekilde uygulanamamaktadır.
· Sık sık vergi affı öngören yasalara ve uygulamalara yer verilmektedir.

Vergi sistemindeki tüm bu bozukluklar nedeniyle kayıt dışı ekonominin boyutları her geçen gün artmaktadır.

Kayıt dışılığa yol açan mali sebeplerin diğer yüzü ise toplanan vergilerin nasıl harcandığıyla ve mükelleflerin kamu faaliyetlerinden ne kadar istifade edebildiğiyle ilgilidir. Eğer vergi gelirleri etkin bir şekilde ve bireylerin gerekli gördüğü alanlarda kullanılmıyor, rüşvet ve yolsuzluklar yaygın, kamu kaynakları israf ve istismar ediliyor ise, bireyler kayıtlı faaliyette bulunmakta ve gelirlerini doğru beyan ederek, vergilerini tam olarak ödemekte isteksiz olacaklardır.·

3.3)Çalışma Hayatından Kaynaklanan Sebepler


Sosyal güvenlik sisteminin etkin çalışmayışı, bireylerin sisteme kayıtlı olmakla elde edecekleri faydalar ile kayıt dışı kalma durumunda elde edecekleri faydaları karşılaştırarak tercih yapmalarına sebep olmaktadır. Eğer etkin ve verimli bir sosyal güvenlik sistemi yoksa, cezai yaptırımlar caydırıcı değilse, sosyal güvenlik primleri gibi istihdam ile ilgili kesintiler yüksek ise, kısaca kayıt dışı sektörde faaliyette bulunmanın kayıtlı sektörde faaliyette bulunmaya göre alternatif maliyeti düşük ise bireyler kayıt dışında kalmayı tercih eder.