4.2.Kamu Maliyesi ile İlgili Sonuçlar: Vergi kayıpları ve bunların sebep olduğu bütçe açıkları, kayıt dışılığın en önemli mali sonucudur. Kamunun asli gelir kaynağı olan vergiler yeterince toplanamayınca da büyüyen kamu açıkları sorunu ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucu da kamusal hizmetlerin zamanında ve etkin olarak gerçekleştirilmesi zorlaşmaktadır. Bu da yaşam kalitesinde ve refah düzeyinde düşme anlamına gelir.
4.3.Sosyal Sonuçlar: Kayıt dışılığın boyutlarının, özellikle yasadışı – kayıt dışı faaliyetlerinin genişlemesi, toplumun moral ve ahlaki değerlerinin bozulmasına ve anti – sosyal davranışların yayılmasına sebep olmaktadır.
Kayıt dışı faaliyette bulunanların geniş bir kesim oluşturması, idare edenler ile edilenler arasında bir kopukluk yaratır ve güvensizlik ortamı oluşturur. Kayıtlı faaliyette bulunanlar, yaygın kayıt dışılığı gördükçe devlet otoritesine olan güvenlerini kaybederler. Rüşvet ve suiistimal yaygınlaşır ve mafya olarak adlandırılan yasadışı örgütler oluşabilir. Ülkemizde son yıllarda basında çek – senet mafyası olarak çokça bahsedilen olayı bu gelişmelere örnek verebiliriz.
Kayıt dışı ekonomik faaliyetler çoğu zaman çevre ile ilgili düzenlemelere uyulmadan gerçekleştirildiğinden, kayıt dışı ekonomik faaliyetlerden dolayı doğal kaynakların tahribi ve sürdürülebilir kalkınma amacının gerçekleştirilmemesi söz konusudur.
4.4.Çalışma Hayatı ile İlgili Sonuçlar: Çalışma hayatı ile ilgili olumsuz sonuçlar büyük ölçüde kayıt dışı istihdamdan kaynaklanmaktadır. Kayıt dışı istihdam, her şeyden önce sosyal güvenlik sisteminin etkinliğini bozmaktadır. Kayıt dışı istihdamla, çalışan nüfus sosyal güvenlik şemsiyesi altında kapsanamamakta, yeterli prim toplanamamakta, sosyal güvenlik kuruluşları da, başka finansman zorlukları olmak üzere çeşitli zorluklarla karşılaşmakta ve kendilerinden beklenen hizmetleri etkin olarak yerine getirememektedir. Kayıt dışı istihdamın bir diğer yönü de, kayıt dışı çalışanların sendikal haklardan yoksun olmasıdır.
4.5.Teknolojik Sonuçlar: Kayıt dışılığın yaygın kullanıldığı küçük işletmeler teknoloji geliştirme ve etkin ar–ge faaliyetlerinde bulunamazlar.
4.6.Kayıt Dışı Ekonominin Olumlu Olarak Değerlendirilen Sonuçları:
- Kayıt dışı ekonomininülkeninkarşılaştığı ekonomik krizleri aşmasında, işsiz kitlelere istihdam ve gelir imkanı sağlayarak ve mal ve hizmet arzını arttırarak yardımcı olduğu ve bir çeşit “sosyal güvenlik supabı” olduğu görüşü.
- Vergi ve sosyal güvenlik primleri gibi kamusal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi sonucu elde edilen maliyet düşüşlerinin iç ve dış pazarlarda rekabet gücü kazandırdığı.
- Vergi gelirlerinin devlet tarafından etkin kullanılmaması dolayısıyla, özel kezim tarafından devletten kaçırılan kaynakların daha etkin kullanıldığı.
- Kayıt dışı ekonominin gelir dağılımını dengeleyerek yoksulluğu önleyici rol oynadığı.
- Kayıt dışı ekonominin kayıtlı ekonomiye talep yaratması.
- Kayıt dışı ekonomide yaratılan gelirlerin, borsa ve banklar kanalıyla kayıtlı sektöre arttırılarak kayıtlı ekonomiye kaynak sağladığı.
- Kayıt dışı ekonominin enflasyon vergisinin en büyük mükellefi olduğu gibi yaklaşımlarla da, kayıt dışı ekonominin olumlu yönlerinin olduğu ileri sürülmektedir.
|