Mustafa Abdülhalik Renda (
1881,
Yanya -
1 Ekim 1957,
Erenköy),
Osmanlı Devleti'nin son döneminde ve genç
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında bürokrasinin ve siyasetin çok çeşitli kademelerinde görev yapmış ve
Mustafa Kemal'in yakın çalışma arkadaşı ve tam bir görev adamı olarak tanınmış bir Türk devlet ve siyaset adamıdır.
1881'de
Yanya'da Yanya eşrafından Rendazade Aslan Efendi'nin oğlu olarak doğdu. Yanya İdadisi Rüştiyesi ve İstanbul İdadisinde orta öğrenimini tamamlayarak
25 Temmuz 1903'te
Mülkiye Mektebinin Yüksek Bölümünden diploma aldı.
27 Temmuz 1903'te
Ziraat Bankası Muhasebe Kalemi Mukayyit Refiki unvanı ile göreve başladı.
27 Ekim 1903'te
Rodos İdadisi
matematik,
geometri, tarım, sağlık ve
Fransızca öğretmenliğine atandı.
11 Ağustos 1904'te
Cezayir Bahri Sefit (
Ege Adaları) Vilayeti Maiyet Memurluğuna görevlendirildi.
11 Mart 1906'da
Tepedelen,
14 Kasım 1908'de
Pogon,
18 Ocak 1909'da
Delvine Kaymakamlıklarında bulundu. İki kez
Berat Mutasarrıflığına,
4 Şubat 1911'de
Kavala Kaymakamı iken
Çamlık Mutasarrıflığına, 18 Haziran 1911'de
Ergir Mutasarrıflığına vekaleten görevlendirildi ve aynı tarihte açığa alındı.
8 Mayıs 1913'te
Siirt Mutasarrıflığına,
20 Aralık 1914'te
Bitlis Valiliğine,
14 Ekim 1915'te
Halep Valiliğine,
29 Nisan 1917'de Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına,
6 Mayıs 1918'de yeniden Halep Vilayeti Valiliğine atandı. Halep'in işgali üzerine
12 Kasım 1918'de
Hüdavendigar (
Bursa) Valiliğine getirildi. Bu göreve gitmeden
Damat Ferit Paşa Hükümetince azledildi ve tutuklandı, altı ay sonra
Malta'ya sürüldü. Malta dönüşünde
4 Ocak 1922'de İktisat Vekaleti Müsteşarlığına,
20 Ocak 1922'de Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına,
29 Nisan 1922'de
Konya Valiliğine atandı.
19 Eylül 1922'de düşman işgalinden kurtarılan
İzmir'in yeni Türkiye devleti adına ilk valisi oldu.
30 Temmuz 1923'te
Çankırı'dan Milletvekili seçildi.
2 Ocak 1924'de I.
İsmet İnönü Hükümetinde
Maliye Bakanlığına getirildi. II. İsmet İnönü Hükümetinde de
21 Mayıs 1924'e kadar aynı görevini sürdürdü. III. İsmet İnönü Hükümetinde üçüncü kez Maliye Bakanlığını üstlendi. IV. İsmet İnönü Hükümetinde
Milli Savunma Bakanlığına getirildi, V. İsmet İnönü Hükümetinde de aynı bakanlığını korudu.
25 Aralık 1930'da 3. kez Maliye Bakanlığına atandı.
T.B.M.M. 3. Dönem, 4. Dönem, 5. Dönem, 6. Dönem ve 7. Dönemlerde de Çankırı'dan milletvekili seçildi.
1 Mart 1935 ile
5 Ağustos 1946 tarihleri arasında
T.B.M.M. Başkanlığı yaptı.En uzun süre görevde kalan
TBMM başkanıdır.
1 Ekim 1957'de
İstanbul Erenköy'de vefat etti.