[ALPAY]

ANARŞİZM

Çoğumuz “anarşi” kelimesini daha çocukken duymuşuzdur. Televizyonda, gazetede ve hatta apartmanımızda karşıklık yaratan, kavgacı genellikle genç insanlarla anılan bir söz olmuştur, “anarşist”. Bu negatiflik beynimizin loblarında öylesine bir yer etmiştir ki günlük hayatta bu sıfatı taşıyan insanlarla ne beraber olmak ne de birlikte görünmek isteriz. İşin ilginci çekinceden çok korkularımız da harekete geçer ki “anarşizm” lafını duymaya bile tahammülümüz kalmaz. Peki nedir “anarşizm”? Anarşizm eski Yunanca’da ki “archos” sözcüğünden türemiştir. Sözcüğün, güç, kuvvet, iktidar, hükümet, devlet gibi anlamları vardır. Archos sözcüğü İngilizce’deki "power" sözcüğüne benzer geniş bir alanı tanımlar. Yunanca’da "a" ön eki olumsuzluk belirtir. Anarşinin sözlük anlamı da basit ifadeyle devlet, hükümet karşıtlığıdır. Burada söz konusu olan belirli bir devlet ve hükümet karşıtlığı değil, bir organizma olarak devletin kendisidir. Karşıtlık sözcüğüyle de kastedilen, devletin varlığını daim ve meşru kılarak, ona muhalefet etmek değil, devletsiz bir yaşamı savunmaktır. İlke olarak anarşizm ise, hiyerarşik bir otoritenin gereksiz olmaktan öte içsel olarak insanoğlunun kapasitesinin azamileştirilmesine bir engel olduğunu savunur. Anarşistler genel olarak insanların kendi işlerini yaratıcılık, birlikte çalışma ve karşılıklı saygı temellerinde idare edebilme yetisine sahip olduklarına inanırlar. İşte özgürlük, eşitlik gibi kavramlar üstüne oturan, kaynağını bireysellikten alan ve insan merkezli bir biçim olan anarşizm, gelecekte dünyada geçerliliğini koruyacak tek ahlaki felsefe ve siyasi biçim olacak.

Anarşizm yanlış kavramlarla kuşatılmış bir siyasal felsefedir. Bunun temel nedeni ise anarşizmin gerçekten de basit sloganlarla ifade edilemeyen farklı bir düşünüş tarzına sahip olmasıdır. Anarşizmi yalın olarak inceleme fırsatı bulduğumuzda siyasi bir felsefe olmanın ötesinde; siyasi, pragmatik ve kişisel yanları kucaklamış bir yaşam tarzı olduğu açıkça gözükür. Gerçekten de 10 anarşistten anarşizmi tanımlamalarını istersiniz, büyük bir ihtimalle 10 farklı cevap alırsınız. Anarşistler pekçok farklı baskı çeşitleri arasında bağlantı kurarlar (cinsellik ve ırkçılık vs.) ve bu nedenle de diğerlerinin devam ettiği bir ortamda belli bir tanesine karşı mücadelede yoğunlaşmanın yararsızlığına inanırlar. Anarşistler resmi organizasyonların varlığının gerekliliği ve halen varolan yıkıcı kurumların ancak şiddet eylemleri ile bertaraf edilelebileceği gibi konularda farklı görüşlere sahip olmakla beraber, pekçoğu sadece mevcut düzeni yıkmanın bir amaç olmadığı; yerine kurulması hedeflenen daha insancıl ve akılcı yeni bir düzenin şekillendirilmesinin de önemli olduğuna inanır. Anarşizm ilk ortaya çıktığı andan itibaren doktrin olmayı reddettiğinden, çeşitlilik içinde birliği savunduğundan ve anarşistlik kimsenin tekelinde olmadığından dolayı, bazılarınca felsefi farklılıklar güden anarşizm anlayışlarının savunulması, sadece tanımlamayı değil anarşizmi kavramayı da zorlaştırmaktadır. Evet ne yazık ki anarşiyi kargaşayla eşitleyen, sorumsuz bireyciliği ve örgütsüzlüğü savunan anarşistler vardır. Fakat bu tür anarşizmin, anarşist geleneğin bütünü içinde son derece küçük bir yer tutar. Ayrıca şunu da vurgulamak gerekir ki; anarşist geleneğin geçmişi de pirüpak değildir. Örneğin terörü savunan ve uygulayan anarşistler vardır. Yalnız terör anarşizmle ortaya çıkmadığı gibi, milliyetçilikten sosyalizme çok geniş bir yelpazeye yayılan siyasal gelenekler içinde teröre en az prim veren hareket gene de anarşizmdir.

Bugünün "anarşist hareketi" pekçok politik ve felsefi konularda ortaklıklara sahip olan farklı hareketlerin toplamı olarak ifade edilebilir. Zaman zaman klasik anarşizmin ilkeleri üzerine inşa edilerek, zaman zaman da onlardan sapmalarla oluşmuş grupların çeşitliliği, günümüz anarşizminin ufkunu alabildiğine genişletmiş ve geleneksel anarşi kavramlarının yeniden tanımlanmasını da beraberinde getirmiştir. Anarşizm ilk ortaya çıktığı andan bu güne kadar ciddi bir evrim süreci yaşamıştır. Başlangıçta, "politik alan içinde ahlaki olarak davranan bir özneyken", artık hayatın bütünü içinde ahlaki olarak eyleyen bir özne haline gelmiştir. Anarşi idealinin günümüzdeki tanımı tahakkümün bütün biçimlerinin ortadan kalktığı bir yaşam savunmaktadır. Bu tanım gereği, tahakkümün gündelik hayatta tuttuğu yerin her geçen gün deşifre edilmesi ya da tahakkümün yeni biçimlerinin ortaya çıkmasıyla anarşizmin evrimi de devam edecektir.


aLPay by C@RSI Since 1970